A4

Tuesday, 25 February 2025

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 9 ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਜੀਵਨ

 ਕਿਰਿਆ 1. ਤੁਸੀਂ ਬਾਂਸ ਦਾ ਪੌਦਾ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ‘ਤੇ ਬਾਂਸ ਦੇ ਪੌਦੇ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਓ।

ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਕਰਕੇ ਲਿਖੋ ਕਿ ਬਾਂਸ ਤੋਂ ਕੀ-ਕੀ ਬਣਦਾ ਹੈ?

ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਾਂਸ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਅਤੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੋ। ਬਾਂਸ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨਾਲ ਖਜੂਰ ਦੇ ਪੌਦੇ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰੋ।

ਉੱਤਰ : ਬਾਂਸ ਘਾਹ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ 100 ਫੁੱਟ ਲੰਬਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਾਂਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 90 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਂਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਂਸ ਦਾ ਅਚਾਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

 ਜੜ੍ਹ - ਬਾਂਸ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਭੌਂ ਖੋਰ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ। 

ਫੁੱਲ -  ਬਾਂਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਸਿਰਫ 65 ਤੋਂ 120 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ 'ਤੇ ਫੁੱਲ ਕੱਢਦੀਆਂ ਹਨ।

ਖਜੂਰ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਉਚਾਈ ਲਗਭਗ 75 ਫੁੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਰੁੱਖ ਸਾਨੂੰ ਫਲ਼ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ, ਮਿੱਟੀ, 70, ਆਦਿਵਾਸੀ)

(ੳ) ਆਦਿਵਾਸੀ ਲੋਕ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

(ਅ) ਧਰਤੀ ਦੇ ਲਗਭਗ 70  ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਜੀਵ ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

(ਇ) ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਮਿੱਟੀ  ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ।

(ਸ) ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਨਾਲ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।


ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਸਹੀ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜੰਗਲ ਹਨ। (×)

(ਅ) ਸਾਨੂੰ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕੱਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। (✓)

(ੲ) ਆਦਿਵਾਸੀ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। (✓)

(ਸ) ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਨਾਲ ਜੱਲ-ਚੱਕਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। (✓)

(ਹ) ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਵੱਧਣ-ਫੁੱਲਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। (×)


ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 9



ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਜੰਗਲਾਂ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਉੱਤਰ: ਇਹ ਰੁੱਖਾਂ, ਬਨਸਪਤੀ, ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਅਤੇ ਝਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਢੱਕੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਖੇਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਕਬੀਲੇ ਵੀ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਆਦਿਵਾਸੀ ਕੌਣ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਜੋ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਦਿਵਾਸੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6. ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੀ ਯਤਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?

ਉੱਤਰ : 1. ਅਸੀਂ ਵਿਅਰਥ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਪਾਸਿਆਂ 'ਤੇ ਰੁੱਖ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
 2. ਸਾਨੂੰ ਕਾਗਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਾਲਤੂ ਕਾਗਜ਼ ਦੀ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। 
3. ਸਾਨੂੰ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਕੋਈ ਪੌਦਾ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : 1. ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। 
2. ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਢੁਕਵੀਂ ਥਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
3. ਸਾਨੂੰ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਮੌਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। 
4. ਸਾਨੂੰ ਉਹ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਣ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?

ਉੱਤਰ : 1. ਸਾਨੂੰ ਰੁੱਖ ਨਹੀਂ ਕੱਟਣੇ ਚਾਹੀਦੇ।
 2. ਸਾਨੂੰ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। 
3. ਸਾਨੂੰ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
 4. ਸਾਨੂੰ ਕਾਗਜ਼ ਦੀ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।


No comments:

Post a Comment

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 20 ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਅਕਾਸ਼ ਤੱਕ

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1 .) ਤੁਸੀਂ ਰਸੋਈ ਗੈਸ , ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋਗੇ?  ਉੱਤਰ- 1. ਸਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਲਣਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ...