ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 20 ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਅਕਾਸ਼ ਤੱਕ

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1 .) ਤੁਸੀਂ ਰਸੋਈ ਗੈਸ , ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋਗੇ?

 ਉੱਤਰ- 1. ਸਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਲਣਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ, ਬਾਇਓਗੈਸ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। 2. ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਲਣਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। 

3.) ਸਾਨੂੰ ਰੁੱਖ ਕੱਟਣੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰੁੱਖ ਉਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਤੁਸੀਂ ਵੱਡੇ ਹੋ ਕੇ ਕੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੋਗੇ?

 ਉੱਤਰ:- ਮੈਂ ਵੱਡਾ ਹੋ ਕੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(ੳ) ਹਵਾ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ, ਅੰਦਰਲੀ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਇਹ ਤੇਲ, ਗੈਸ ਅਤੇ ਕੋਲੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਏ।

(ਅ) ਕੋਲੇ ਨੂੰ ਬਾਲ ਕੇ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

(ੲ) ਸੁਖਦੀਪ ਕੌਰ ਪਾਇਲਟ ਸੀ।

(ਸ) ਊਰਜਾ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਸੀਮਿਤ ਹਨ।

(ਹ) ਪਹਾੜਾਂ ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4 .) ਬਛੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਕੌਣ ਸੀ?

 ਉੱਤਰ- ਬਛੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਔਰਤ ਸੀ।

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.) ਧਰਤੀ ਹੇਠਾਂ ਪੈਟਰੋਲ, ਡੀਜ਼ਲ, ਰਸੋਈ ਗੈਸ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ?

 ਉੱਤਰ :- ਲੱਖਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਦੱਬ ਗਏ ਸਨ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ, ਇਹ ਮਿੱਟੀ, ਚੱਟਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪੱਥਰਾਂ ਦੀ ਪਰਤ ਨਾਲ ਢੱਕੇ ਗਏ ਸਨ। ਹਵਾ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਧਰਤੀ ਅੰਦਰਲੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ, ਉਹ ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰ ਪੈਟਰੋਲ, ਡੀਜ਼ਲ, ਰਸੋਈ ਗੈਸ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਏ। 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.) ਸੁਖਦੀਪ ਕੌਣ ਸੀ? ਉਹ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਕੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ?

 ਉੱਤਰ- ਸੁਖਦੀਪ ਇੱਕ ਪਾਇਲਟ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਲਟ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7 .) ਪੈਟਰੋਲ ਅਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ? 

ਉੱਤਰ- 1. ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਸਿਗਨਲਾਂ 'ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਵਾਹਨ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

2. ਤੇਲ ਦੀ ਖਪਤ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸਰਵਿਸ ਕਰਵਾਓ। 

3. ਜੇ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਨੇੜਲੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਵਾਹਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰੋ।

 4. ਜੇ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਨਿੱਜੀ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।

Class 5 EVS Chapter 20 Earth to Sky PSEB

 1.) How will you save LPG, wood and kerosene oil?

Answer -  1. We should use solar energy , biogas and electricity for cooking to save these fuels.

2. We should use pressure cooker for cooking to save these fuels.

3.) We should stop cutting trees and grow more trees.

2. What would you like to become when you grow up ?

Answer:- I want to be a teacher, when i grow up.

3. Fill in the blanks :

a. Coal, petrol and gas are found due to heat and pressure of earth.

b. Burning of coal produces energy.

c. Sukhdeep Kaur was a pilot.

d. The sources of energy are limited.

e ) The mountain trekkers are called mountaineers.

 

4.) Who was Bachendripal?

Answer : - Bachendri pal was the first Indian woman and fifth woman in the world to climb the highest peak of Mount Everest.

5.) How were petrol, diesel and LPG formed under the earth?

Answer :- Millions of years ago, animals and trees got buried under the earth. With the passage of time,these were covered with the layer of soil, rocks and stones. Due to excessive heat of earth and lack of air, those trees and animals got transformed into gas, oil and coal. 

6.) Who was Sukhdeep? What did she want to be in her childhood?

Answer :-Sukhdeep was a pilot. She wanted to be a pilot in her childhood.

7.) How can we control air pollution caused by petrol and diesel ?

Answer :- 1. We should turn the engine off when we are at traffic signals.

2. Get the vehicles serviced at the appropriate time to decrease the fuel consumption.

3. If possible do not use your vehicle while going to a nearby place.

4. If possible, use public transport, instead of private vehicles.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 19 ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਦੁਨੀਆਂ

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : ਕਮਲ, ਦੁਨੀਆ, ਵੇਲ੍ਹ, ਜਲੀ

(ੳ) ਪਾਣੀ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ  ਵੱਸਦੀ ਹੈ।
(ਅ)  ਜਲੀ ਜੀਵ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
(ੲ) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਵੇਲ੍ਹ ਹੈ।
(ਸ) ਕਮਲ ਦਾ ਪੱਤਾ ਰੋਟੀ ਵਾਂਗ ਗੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸਹੀ ਕਥਨ ਤੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਕਥਨ ਤੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਜੰਤੂ ਥਲੀ ਜੀਵ ਕਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ( × )

(ਅ) ਵੇਲ੍ਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਹੈ। ( ✓ )

(ੲ) ਜਲ ਲਿੱਲੀ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਪੌਦਾ ਹੈ। ( ✓ )

(ਸ) ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਨਸਪਤੀ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ( ✓ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਸ਼ਾਰਕ – ਤਿੱਖੇ ਦੰਦ
2. ਆਕਟੋਪਸ – ਅੱਠ ਲੱਤਾਂ
3. ਕੱਛੂ – ਸਖ਼ਤ-ਖੋਲ
4. ਮੱਛੀ – ਗਲਫ਼ੜੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਤੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵ ਹੈ?

ਸ਼ਾਰਕ                      ਮਗਰਮੱਛ  ( ✓ )                  ਵੇਲ਼੍ਹ

(ਅ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਫੁੱਲ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਖਿੜਦਾ ਹੈ?

ਗੁਲਾਬ                  ਸੂਰਜਮੁਖੀ             ਜਲ-ਲਿਲੀ ( ✓ )

(ੲ) ਮੱਛੀਆਂ ਕਿਹੜੇ ਅੰਗ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ?

ਨੱਕ                    ਫੇਫੜੇ             ਗਲਫ਼ੜੇ (✓ )

(ਸ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਪੰਛੀ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ?

ਟਟੀਹਰੀ                ਬੱਤਖ ( ✓ )               ਮੋਰ

(ਹ) ਡੂੰਘੇ-ਖਾਰੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਜੀਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

ਡੱਡੂ                     ਕੱਛੂ                   ਤਾਰਾ ਮੱਛੀ ( ✓ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਕੋਈ ਪੰਜ ਜਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਡੌਲਫਿਨ, ਸਟਾਰ ਫਿਸ਼, ਸ਼ਾਰਕ, ਵ੍ਹੇਲ, ਆਕਟੋਪਸ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਘੋੜਾ, ਸੀਲ ਅਤੇ ਕੇਕੜਾ ਜਲੀ ਜੀਵ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6. ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਡੱਡੂ, ਮਗਰਮੱਛ, ਕੱਛੂਕੁੰਮਾ ਅਤੇ  ਦਰਿਆਈ ਘੋੜਾ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵ  ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੁੱਲ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੁੱਲ ਕਮਲ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਵੇਲ੍ਹ ਮੱਛੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9. ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਝ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਬੱਤਖ, ਹੰਸ, ਪੈਂਗੁਇਨ, ਟਟੀਹਰੀ, ਬਗਲਾ, ਪੈਲੀਕਨ ਅਤੇ ਫਲੇਮਿੰਗੋ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪੰਛੀ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10. ਵੇਲ੍ਹ (Whale) ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ? 4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਇਹ ਇੱਕ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵ ਹੈ। ਵ੍ਹੇਲ   ਪਾਣੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਜਾਨਵਰ ਹੈ। ਨੀਲੀ ਵ੍ਹੇਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਆਕਾਰ (ਲੰਬਾਈ) ਲਗਭਗ 90 ਤੋਂ 100 ਫੁੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਭਾਰ 120 ਤੋਂ 150 ਟਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11. ਮੱਛੀਆਂ ਸਾਹ ਕਿਵੇਂ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ? ( 4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ )

ਉੱਤਰ : ਮੱਛੀਆਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵਾਲੀ ਆਕਸੀਜਨ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਖਾਸ ਅੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਲਫ਼ੜੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12. ਕਮਲ ਦੇ ਪੌਦੇ ਬਾਰੇ 4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ :ਕਮਲ ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੁੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਪੌਦਾ ਤਲਾਬ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਫੁੱਲ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੱਤੇ ਗੋਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਫੁੱਲ ਲਾਲ ਅਤੇ ਗੁਲਾਬੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਡੰਡੀ ਲੰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

Class 5 EVS Chapter 19 Life Under Water pseb

 Question 1. Fill in the blanks : (Lotus, world, water/aquatic, blue whale)

(a) The whole world lives in water.
(b) Water/Aquatic animals always live in water.
(c) The biggest sea animal is blue whale.
(d) Leaves of lotus are round and broad.

Question 2. Tick (✓) the right and cross (✗) the wrong sentences :

(a) Animals living under water are called land animals. ( × )

(b) Blue whale is the biggest water animal. ( ✓ )

(c) Water lily grows in fresh water. ( ✓ )

(d) There is vegetation inside the sea. ( ✓ )

Question 3. Matching :

Answer:

A – B
1. Shark – Sharp teeth
2. Octopus – Eight legs
3. Tortoise – Hard shell
4. Fish – Gills

Question 4. Tick (✓) the correct answers :

(a) Which one is an amphibian ?

(a) Shark                 (b) Crocodile  ( ✓ )            (c) Whale

(b) Which flower blooms in water ?

(a) Rose                    (b) Sunflower    (c) Water

 Lily ( ✓ )

(c) By which organ does fish breathe in water ?

(a) Nose                 (b) Lungs               (c) Gills ( ✓ )

(d) Which bird lives on water ?

(a) Duck ( ✓ )            (b) Sparrow    

      (c) Peacock

(e) Animal living in deep, salty sea water.

(a) Frog            (b) Tortoise          (c) Star fish ( ✓ )

Question 5. Name any five water animals.

Answer: Dolphin, star fish, shark , whale , octopus, seal   and crab are water animals.

Question 6. Name any three amphibians.

Answer: Frog, crocodile, tortoise and hippopotamus are amphibians.

Question 7. Which is our National Flower?

Answer: Our National Flower is Lotus.

Question 8. Name the biggest sea animal.

Answer: Blue whale is the biggest sea animal.

Question 9. Name some water birds.

Answer: Duck, swan , penguin , lapwing, crane , pelican and   flamingo are water birds .

Question 10. What do you know about whale ?

Answer: It is a mammal. Whale is a big water animal. Blue whale is the biggest of all. It's size ( length ) is about 90 to 100 feet and it's weight is 120 to 150 ton.

Question 11. How do the fish breathe ?

Answer: Fish absorb oxygen dissolved in water. They have special organs , called gills , for this purpose.

Question 12. Write about lotus.

Answer: Lotus is our national flower. This plant grows in ponds and lakes. This flower grows in water. It's leaves are round. Flowers can be red and pink. It has a long stalk.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 18 ਪਾਣੀ ਖੇਤੀ ਦਾ ਆਧਾਰ

 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(ੳ) ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ਅ) ਹਾੜ੍ਹੀ (ਰੱਬੀ) ਦੀ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲ ਕਣਕ ਹੈ।

(ੲ) ਸਾਉਣੀ ਖ਼ਰੀਫ਼ ਦੀ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲ ਚੌਲ਼ ਹੈ।

(ਸ) ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਅਪਣਾਉਣ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ।

(ਹ) ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਲਾਬ ਰਾਹੀਂ ਸਿੰਜਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਠੀਕ (✓) ਜਾਂ ਗਲਤ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਵਰਖਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਤਨ ਸਿੰਜਾਈ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੈ। ( ✓ )

(ਅ) ਕਣਕ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲ ਹੈ। ( × )

(ੲ) ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਹੈ। ( ✓ )

(ਸ) ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵੀ ਫ਼ਸਲਾਂ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ( × )

(ਹ) ਫ਼ਸਲੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਉੱਪਰ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ( ✓ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

ਜੂਨ             ਜੁਲਾਈ ( ✓ )                  ਅਗਸਤ

(ਅ) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਪੁਰਾਤਨ ਸਿੰਜਾਈ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੈ?

ਟਿਊਬਵੈੱਲ            ਖੂਹ ( ✓ )                       ਤਲਾਬ

(ੲ) ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੰਜਾਈ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਾਧਨ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

ਟਿਊਬਵੈੱਲ ( ✓ )               ਨਹਿਰਾਂ                 ਤਲਾਬ

(ਸ) ਕਿਹੜੀ ਫ਼ਸਲ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਲੈਂਦੀ ਹੈ?

ਜਵਾਰ            ਬਾਜਰਾ                  ਝੋਨਾ ( ✓ )

(ਹ) ਕਿਹੜੀ ਫ਼ਸਲ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਲੈਂਦੀ ਹੈ?

ਗੰਨਾ                 ਛੋਲੇ ( ✓ )              ਕਪਾਹ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਸਿੰਜਾਈ ਦੇ ਪੁਰਾਤਨ ਸਾਧਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਵਰਖਾ, ਖੂਹ, ਨਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਦਰਿਆ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਰੋਤ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਸਿੰਜਾਈ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਾਧਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਟਿਊਬਵੈੱਲ , ਤਲਾਬ , ਨਹਿਰਾਂ, ਤੁਪਕਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਫੁਹਾਰਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਰੋਤ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6 ਰੁੱਤਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ :
ਰੱਬੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਜਿਵੇਂ - ਕਣਕ, ਜੌਂ , ਛੋਲੇ ਅਤੇ ਸਰ੍ਹੋਂ ।
ਖਰੀਫ਼ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਜਿਵੇਂ-ਚੌਲ਼ ,ਜਵਾਰ , ਬਾਜਰਾ ,  ਸਣ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਚੌਲ਼, ਗੰਨਾ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8 ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਛੋਲੇ , ਬਾਜਰਾ , ਗੁਆਰ  ਆਦਿ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਖਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9. ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਕਿਉਂ ਹੈ?

ਉੱਤਰ:- ਕਿਉਂ ਕਿ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ਼ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਲਗਾਤਾਰ ਨੀਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਹੈ।

ਪਸ਼ਨ 10. ਜੇਕਰ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?

ਉੱਤਰ : ਪਾਣੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜੀਵਨ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮਨੁੱਖ, ਜਾਨਵਰ, ਪੌਦੇ ਆਦਿ ਮਰ ਜਾਣਗੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11. ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਡੂੰਘਾ ਹੋਣ ਦੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਘਟਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ:
1. . ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ।
2. ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਕਾਰਨ ਮੀਂਹ ਘੱਟ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
3. ਸਾਰੀ ਕੱਚੀ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀਮਿੰਟ, ਸੰਗਮਰਮਰ ਆਦਿ ਨਾਲ ਢੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ।
4. ਝੋਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12. ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸੁਝਾਅ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ:-
1. ਸਾਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਉਗਾਉਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
2. ਸਾਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
3. ਸਾਨੂੰ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
4. ਸਾਨੂੰ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਤੁਪਕਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਫੁਹਾਰਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਪਣਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
5. ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

Class 5 EVS Chapter 18 Water Basis of Agriculture

 Question 1. Fill in the blanks :

(a) In the first week of July is Van Mahotsav is celebrated.

(b) The chief crop of Rabi is wheat.

(c) Rice is the main crop of Kharif.

(d) The production capacity of earth has increased by using cycle of crops .

(e) Ponds are used for irrigation in Southern India.

Question 2. Tick (✓) the right and cross (✗) the wrong sentences :

(a) Rainfall is the oldest source of irrigation.      ( ✓ )

(b) Wheat is a Kharif crop. ( × ) 

(c) Farming of Paddy is a sign of danger for Punjab. ( ✓ )

(d) Crops can be grown without water. ( × )

(e) Emphasis should be laid on variety of crops. ( ✓ )

Question 3. Tick (✓) for the correct answers:

(a) In which month is Van Mahotsav celebrated?

(a) June             (b) July ( ✓ )              (c) August

(b) Which one of the following is the ancient source of irrigation?

(a) Tubewell           (b) Well ( ✓ )            (c) Ponds

(c) What is the main source of irrigation in Punjab?

(a) Tubewells ( ✓ )       (b) Canals               (c) Ponds

(d) Which crop consumes much water?

(a) Jowar             (b) Bajra               (c) Paddy ( ✓ )

(e) Which crop consumes less water?

(a) Sugarcane             (b) Gram ( ✓ )           (c) Cotton

Question 4. Write the name of the ancient sources of irrigation.

Answer: Rain, well, canals and rivers are the ancient source of irrigation.

Question 5. Write the names of modern sources of irrigation.

Answer: Tubewells, ponds, canals, drip system and fountain system are the modern sources of irrigation.

Question 6. Write the name of two types of crops on the basis of seasons.

Answer:

Rabi crops – wheat, oats, gram, mustard.

Kharif crops- rice, jawar, bajra, jute, cotton.

Question 7. Write the names of much water consuming crops.

Answer: Rice, sugarcane and cotton are much water consuming crops.

Question 8. Write the names of less water consuming crops.

Answer: Gram (chick pea), bajra (pearl millet), Guar (cluster bean) etc. are less water consuming crops.

Question 9. What will happen without water? 

Answer: Water is very essential for life. Life is not possible without water. Without water human beings, animals, plants etc. will die. 

Question 10. What are the reasons of groundwater depletion?

Answer: Following are the reasons of lowering of the water level :

1. . Misuse and wastage of water.

2. Deforestation causes less rain.

3. All the Kutcha ground is being covered by cement, marble etc. So rain water cannot seep into the ground.

4. Crop of paddy consume more water.

Question 11. What are the suggestions to control the groundwater depletion?

Answer: 1. We should grow crops which consume less water.

2. We should plant more trees.

3. We should adopt rain water harvesting system.

4. We should adopt drip system and fountain system for irrigation.

5. More emphasis should be laid on the cycle of crops.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 17 ਪਾਣੀ ਇੱਕ ਵੱਡਮੁੱਲਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਧਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਪਾਣੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਰੂਪ ਕਿਹੜੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਪਾਣੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਰੂਪ ਹਨ:

ਠੋਸ ( ਬਰਫ਼ ) , ਤਰਲ ( ਪਾਣੀ ) ਤੇ ਗੈਸ ( ਵਾਸ਼ਪ ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਪਾਣੀ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਬਣਦਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਪਾਣੀ ਆਕਸੀਜਨ ਤੇ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਬਣਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : (ਨੀਲਾ, ਬੱਦਲ, ਬਰਫ਼, ਤਿੰਨ)

(ੳ) ਪਾਣੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਰੂਪ ਹਨ ।

(ਅ) ਵਾਸ਼ਪ ਬਣ ਕੇ ਉੱਪਰ ਉੱਡਿਆ ਪਾਣੀ ਬੱਦਲ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ੲ) ਪਾਣੀ ਕਾਰਨ ਹੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਨੀਲਾ ਗ੍ਰਹਿ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ਸ) ਪਾਣੀ ਦੇ ਠੋਸ ਰੂਪ ਨੂੰ ਬਰਫ਼ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਸਹੀ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਪਾਣੀ ਠੰਢਾ ਹੋ ਕੇ ਭਾਫ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ( × )

(ਅ) ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੋਈ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ( ✓ )

 

(ੲ) ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਲਈ ਜਾਤੀ ਤੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵਿਤਕਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ( ✓ )

 

(ਸ) ਜਲ-ਚੱਕਰ ਨਿਰੰਤਰ ਚੱਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ( ✓ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਠੰਢਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਉਹ ਬਰਫ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

40°C             0°C ( ✓ )                100°C

(ਅ) ਧਰਤੀ ਦਾ ਕਿੰਨਾ ਭਾਗ ਪਾਣੀ ਹੈ?

60 %                 150 %          70 % ( ✓ )

(ੲ) ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵਾਲੀ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ?

ਨਮਕ ( ✓ )           ਰੇਤਾ              ਬਜਰੀ

(ਸ) ਕਿਹੜੀ ਵਸਤੂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਡੁੱਬਦੀ?

ਲੋਹਾ            ਪੱਥਰ              ਲੱਕੜ ( ✓ )

(ਹ) ਪਾਣੀ ਬਣਨ ਲਈ ਆਕਸੀਜਨ ਨਾਲ ਕਿਹੜੀ ਗੈਸ ਮਿਲਦੀ ਹੈ?

ਕਾਰਬਨ-ਡਾਇਆਕਸਾਈਡ    ਨਾਈਟਰੋਜਨ     ਹਾਈਡਰੋਜਨ. ( ✓ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਪੱਥਰ, ਲੋਹਾ, ਰੇਤ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਤੈਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਪਲਾਸਟਿਕ, ਲੱਕੜੀ, ਥਰਮੋਕੋਲ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6. ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਨਮਕ, ਚੀਨੀ, ਦੁੱਧ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : 1. ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੋਈ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

2. ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੋਈ ਸਵਾਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

3. ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕੋਈ ਗੰਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।

4. ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੋਈ ਆਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਜਲ ਚੱਕਰ ਕਿਵੇਂ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ? ਚਿੱਤਰ ਬਣਾ ਕੇ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।

 ਉੱਤਰ: ਸਮੁੰਦਰ, ਨਦੀਆਂ, ਝੀਲਾਂ, ਨਹਿਰਾਂ, ਤਲਾਬ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਸਾਰੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਾਣੀ ਭਾਫ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਫ਼ ਤੋਂ ਬੱਦਲ਼ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਬੱਦਲਾਂ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਮੀਂਹ, ਗੜੇ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਦੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਜਲ ਚੱਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9. ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲੇ ਹੋਏ ਨਮਕ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ :ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਚਮਚ ਨਮਕ ਮਿਲਾਓ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਉਬਾਲੋ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਭਾਫ਼ ਨਾ ਬਣ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਨਮਕ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਵੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10. ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਕੁੱਝ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿਓ।

ਉੱਤਰ : ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਉਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਤਰਲ ਜਾਂ ਠੋਸ ਰੂਪ ਵਾਸ਼ਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੇ ਲੱਗੇ ਪੋਚੇ ਦਾ ਸੁੱਕਣਾ, ਕੱਪੜਿਆਂ ਦਾ ਸੁੱਕਣਾ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.ਕੋਈ ਵਸਤੂ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਕਦੋਂ ਤੈਰਦੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਜਦੋਂ ਵਸਤੂ ਦੁਆਰਾ ਹਟਾਏ ਗਏ ਪਾਣੀ ਦਾ ਭਾਰ ਵਸਤੂ ਦੇ ਭਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਵਸਤੂ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਤੈਰਦੀ ਹੈ।