ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 11 ਵੰਨ ਸੁਵੰਨਾ ਭੋਜਨ

 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਨਵੇਂ ਬੀਜਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਕਿੱਥੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਉਹ ਪੰਜਾਬ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀ ਲੁਧਿਆਣਾ ਤੋਂ ਨਵੇਂ ਬੀਜਾਂ ਬਾਰੇ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.ਖੇਤੀ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਧੰਦਿਆਂ ਦੇ ਨਾਂ ਦੱਸੋ।

 ਉੱਤਰ: ਪਸ਼ੂ ਪਾਲਣ, ਮੱਛੀ ਪਾਲਣ, ਮਧੂ ਮੱਖੀ ਪਾਲਣ ਅਤੇ ਖੁੰਬਾਂ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਦੇ ਸਹਾਇਕ ਧੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.ਕਿਸਾਨ ਔਰਤਾਂ ਕੀ-ਕੀ ਕੰਮ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ? 

 ਉਹ ਪਸ਼ੂਆਂ ਦੀ ਦੇਖਭਾਲ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ। ਉਹ ਅਚਾਰ, ਚਟਣੀ, ਮਸਾਲੇ ਅਤੇ ਮੁਰੱਬਾ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਅਤੇ ਵੇਚਦੀਆਂ ਹਨ। 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.ਦੂਜੇ ਰਾਜਾਂ ਦੇ ਕਿਸਾਨ ਫ਼ਸਲ ਤਬਾਹ ਹੋਣ ‘ਤੇ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੇ ਪਾਲਣ-ਪੋਸ਼ਣ ਲਈ ਕੀ ਕਰਦੇ ਹਨ?

 ਉੱਤਰ: ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਦਾ ਨੁਕਸਾਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਇਹ ਕਿਸਾਨ ਪੰਜਾਬ ਜਾਂ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਜਾਂ ਹੋਰ ਨੌਕਰੀਆਂ ਕਰਕੇ ਆਪਣੀ ਰੋਟੀ ਕਮਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਕਿਰਿਆ 3. ਆਪਣੇ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨਾਲ ਗੱਲਬਾਤ ਕਰਕੇ ਪਤਾ ਕਰੋ ਕਿ ਉਹਨਾਂ ਨੂੰ ਖੇਤੀ ਦੇ ਕੰਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਲਾਂ ਪੇਸ਼ ਆਉਂਦੀਆਂ ਹਨ।

ਉੱਤਰ : ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਭਾਰੀ ਮੀਂਹ, ਸੋਕਾ, ਤੂਫ਼ਾਨ। 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਖਾਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ, ਜੋ ਤੁਹਾਡੀ ਸਿਹਤ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੋਣ?

ਉੱਤਰ :- ਸਾਨੂੰ ਸਿਹਤਮੰਦ ਰਹਿਣ ਲਈ ਦੁੱਧ, ਘਿਓ, ਮੱਖਣ, ਦਹੀਂ, ਅਨਾਜ, ਖੋਆ ਆਦਿ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

Class 5 EVS Chapter 11 Changing Trends of Food PSEB

 

Question 1. From where do the farmers get information about the new seeds?

Answer: They get information about the new seeds from Punjab Agricultural University Ludhiana.

Question 2. Name the subordinate professions of agriculture.

Answer:  Rearing livestock , fishing, bee keeping and mushroom harvesting are subordinate professions of agriculture.

Question 3. What jobs are done by women?

Answer: They take care of the cattles. They make and sell pickle, sauce, spices and murabba. 

Question 4. What do the farmers of the other states do to earn bread for their family, when their crops are damaged?

Answer: When their crops are damaged , these farmers earn their bread by doing agriculture or other jobs in Punjab or other states. 

Activity 3 Talk to the farmers of your neighbourhood and come to know which problems they have to face in agriculture.

Answer: They have to face natural calamities as heavy rainfall, drought , storms.

Question 5. Which type of food should be taken to keep healthy?

Answer: We should take milk, ghee, butter,  curd, cereals, khoya etc. to keep healthy .

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 10 ਖਾਦ ਪਦਾਰਥਾਂ ਦੀ ਸਾਂਭ ਸੰਭਾਲ

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਕਿਹੜੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਜਲਦੀ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?

 ਉੱਤਰ: ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਦੁੱਧ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਬਣੇ ਪਦਾਰਥ, ਮਠਿਆਈਆਂ, ਮੀਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਗਿੱਲੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਜਲਦੀ ਹੀ ਖ਼ਰਾਬ ਜਾਂਦੇ ਹਨ । 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਕਿਹੜੇ ਭੋਜਨ ਪਦਾਰਥ ਜਲਦੀ ਖ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ?

ਉੱਤਰ:- ਸੁੱਕੇ ਅਨਾਜ ਕਣਕ, ਚੌਲ, ਮੱਕੀ, ਬਾਜਰਾ ਅਤੇ ਦਾਲਾਂ ਕਈ ਮਹੀਨਿਆਂ ਤੱਕ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਜਲਦੀ ਖ਼ਰਾਬ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਉਬਾਲਣਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ : ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਬੈਕਟੀਰੀਆ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਅਤੇ ਦੁੱਧ ਨੂੰ ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਇਸ ਨੂੰ ਉਬਾਲਣਾ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਤੁਸੀਂ ਕਿਹੜਾ-ਕਿਹੜਾ ਮੁਰੱਬਾ ਖਾਧਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ : ਮੈਂ ਆਂਵਲਾ, ਸੇਬ, ਗਾਜਰ ਅਤੇ ਚੈਰੀ ਦਾ ਮੁਰੱਬਾ ਖਾਧਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਭੋਜਨ ਦੇ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਣ ਦਾ ਪਤਾ ਕਿਵੇਂ ਲਗਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ : ਭੋਜਨ ਦਾ ਰੰਗ ਬਦਲਣ ਅਤੇ ਬਦਬੂ ਆਉਣ ਨਾਲ ਸਾਨੂੰ ਪਤਾ ਲੱਗ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਦੇ ਯੋਗ ਨਹੀਂ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6. ਫਰਿੱਜ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜਾ-ਕਿਹੜਾ ਭੋਜਨ ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਲਈ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
ਉੱਤਰ : ਦੁੱਧ, ਹਰੀਆਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ, ਫਲ, ਮੀਟ, ਬਰੈੱਡ ਆਦਿ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਫਰਿੱਜ ਵਿੱਚ ਰੱਖਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਖ਼ਰਾਬ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਦੇ ਤਰੀਕਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤੁਹਾਨੂੰ ਕਿਹੜਾ ਤਰੀਕਾ ਵਧੀਆ ਲੱਗਿਆ, ਉਸ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ।
ਉੱਤਰ : ਮੈਨੂੰ ਉਹ ਤਰੀਕਾ ਪਸੰਦ ਆਇਆ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਅਨਾਜ ਨੂੰ ਧੁੱਪ ਵਿੱਚ ਸੁਕਾ ਕੇ ਡਰੰਮ ਵਿੱਚ ਸੰਭਾਲ ਕੇ ਰੱਖਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਦਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਰੱਖਣ ਲਈ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਉਂ ਹਾਨੀਕਾਰਕ ਹੈ?
ਉੱਤਰ : ਦਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਮੌਜੂਦ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਜ਼ਹਿਰ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਜਜ਼ਬ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਾਲਾਂ ਦਾ ਸੇਵਨ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਜ਼ਹਿਰ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਵਿਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਦਾਲਾਂ ਨੂੰ ਸੰਭਾਲਣ ਲਈ ਜ਼ਹਿਰਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨਾ ਬਹੁਤ ਨੁਕਸਾਨਦੇਹ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9. ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਕੋਲਡ ਸਟੋਰ ਵਿੱਚ ਕਿਉਂ ਰੱਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?
ਉੱਤਰ :  ਕੋਲਡ ਸਟੋਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਵੱਡੇ ਫਰਿੱਜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਤਾਪਮਾਨ ਵੀ ਆਮ ਫਰਿੱਜ ਦੇ ਤਾਪਮਾਨ ਨਾਲੋਂ ਘੱਟ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਘੱਟ ਤਾਪਮਾਨ 'ਤੇ, ਫਲ ਅਤੇ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਲਈ ਤਾਜ਼ੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਅਸੀਂ ਸਬਜ਼ੀਆਂ ਨੂੰ ਕੋਲਡ ਸਟੋਰ ਵਿੱਚ ਰੱਖਦੇ ਹਾਂ।

Class 5 EVS Chapter 10 Storage and Preservation of Food

 Question 1. Which kind of food products decay soon?

Answer: Green vegetables , milk and milk products , sweets, meat,  and other wet food products decay ( spoil ) soon .

Question 2. Which kind of food products do not decay soon?

Answer:- Dry grains wheat, rice, maize, pearl millet and pulses remain safe for many months and do not decay ( spoil ) soon.

Question 3. Why is it necessary to boil milk?

Answer: To kill harmful bacteria and preserve it for some time, it is necessary to boil milk .

Question 4. What kinds of murabbas have you eaten?

Answer: I have eaten amla, apple, carrot and cherry murabba.

Question 5.How can the decaying of food be assessed?

Answer: To see change in colour of the food and a bad smelling , we come to know that food is not fit for eating.

Question 6. What kind of food is kept in the fridge for preservation?

Answer: Milk, green vegetables, fruits, meat, bread etc. can be kept in the fridge for preservation.

Question 7. Various methods of storing the grains are discussed in the chapter. Write about the method you liked the most.

Answer: I liked the method in which grains are dried in sun and stored in drum.

Question 8. Why is the use of poisons harmful to preserve the pulses?

Answer: The protein in pulses absorb the poison very fast . When we consume these pulses the poison reaches our body. So it is very harmful to to use of poisons to preserve the pulses.

Question 9. Why are fruits and vegetables kept in cold stores?

Answer: In cold stores there are very huge refrigerators and also temperature is more below than the normal fridge temperature. At low temperature, fruits and vegetables remain fresh for long time. Therefore, we store vegetables in a cold store.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 9 ਜੰਗਲ ਅਤੇ ਜੀਵਨ

 ਕਿਰਿਆ 1. ਤੁਸੀਂ ਬਾਂਸ ਦਾ ਪੌਦਾ ਜ਼ਰੂਰ ਦੇਖਿਆ ਹੋਵੇਗਾ। ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ‘ਤੇ ਬਾਂਸ ਦੇ ਪੌਦੇ ਦਾ ਚਿੱਤਰ ਬਣਾਓ।

ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਤੋਂ ਪਤਾ ਕਰਕੇ ਲਿਖੋ ਕਿ ਬਾਂਸ ਤੋਂ ਕੀ-ਕੀ ਬਣਦਾ ਹੈ?

ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਦੇ ਨਾਲ ਬਾਂਸ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਅਤੇ ਜੜ੍ਹਾਂ ਬਾਰੇ ਗੱਲ ਕਰੋ। ਬਾਂਸ ਦੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣੇ ਅਧਿਆਪਕਾਂ ਅਤੇ ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਨਾਲ ਖਜੂਰ ਦੇ ਪੌਦੇ ਬਾਰੇ ਚਰਚਾ ਕਰੋ।

ਉੱਤਰ : ਬਾਂਸ ਘਾਹ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਹੈ। ਇਹ 100 ਫੁੱਟ ਲੰਬਾ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਬਾਂਸ ਦੀਆਂ ਕੁਝ ਕਿਸਮਾਂ ਇੱਕ ਦਿਨ ਵਿੱਚ 90 ਸੈਂਟੀਮੀਟਰ ਦੀ ਉਚਾਈ ਵਿੱਚ ਵਧਦੀਆਂ ਹਨ। ਬਾਂਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਉਸਾਰੀ ਦੇ ਕੰਮ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਬਾਂਸ ਦਾ ਅਚਾਰ ਬਣਾਉਣ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

 ਜੜ੍ਹ - ਬਾਂਸ ਦੀ ਜੜ੍ਹ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਟਾਈ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਭੌਂ ਖੋਰ ਨੂੰ ਰੋਕਦੀ ਹੈ। 

ਫੁੱਲ -  ਬਾਂਸ ਦੀਆਂ ਕਈ ਕਿਸਮਾਂ ਸਿਰਫ 65 ਤੋਂ 120 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਅੰਤਰਾਲ 'ਤੇ ਫੁੱਲ ਕੱਢਦੀਆਂ ਹਨ।

ਖਜੂਰ ਦੇ ਦਰੱਖਤ ਦੀ ਉਚਾਈ ਲਗਭਗ 75 ਫੁੱਟ ਹੈ। ਇਹ ਰੁੱਖ ਸਾਨੂੰ ਫਲ਼ ਵੀ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ, ਮਿੱਟੀ, 70, ਆਦਿਵਾਸੀ)

(ੳ) ਆਦਿਵਾਸੀ ਲੋਕ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

(ਅ) ਧਰਤੀ ਦੇ ਲਗਭਗ 70  ਪ੍ਰਤੀਸ਼ਤ ਜੀਵ ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਪੌਦੇ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

(ਇ) ਰੁੱਖਾਂ ਦੀਆਂ ਜੜ੍ਹਾਂ ਮਿੱਟੀ  ਨੂੰ ਬੰਨ੍ਹ ਕੇ ਰੱਖਦੀਆਂ ਹਨ।

(ਸ) ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਨਾਲ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਰਹੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਸਹੀ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਜੰਗਲ ਹਨ। (×)

(ਅ) ਸਾਨੂੰ ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਕੱਟਣਾ ਚਾਹੀਦਾ। (✓)

(ੲ) ਆਦਿਵਾਸੀ ਜੜੀ-ਬੂਟੀਆਂ ਨਾਲ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਦੇ ਹਨ। (✓)

(ਸ) ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਨਾਲ ਜੱਲ-ਚੱਕਰ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ। (✓)

(ਹ) ਸਫ਼ੈਦੇ ਦੇ ਰੁੱਖ ਨੂੰ ਵੱਧਣ-ਫੁੱਲਣ ਲਈ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। (×)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਜੰਗਲਾਂ ਤੋਂ ਕੀ ਭਾਵ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਉੱਤਰ: ਇਹ ਰੁੱਖਾਂ, ਬਨਸਪਤੀ, ਜੜ੍ਹੀਆਂ ਬੂਟੀਆਂ ਅਤੇ ਝਾੜੀਆਂ ਨਾਲ ਢੱਕੀ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਖੇਤਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜੰਗਲੀ ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਕਬੀਲੇ ਵੀ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਆਦਿਵਾਸੀ ਕੌਣ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਅਜਿਹੇ ਲੋਕ ਜੋ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਆਦਿਵਾਸੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6. ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਘਾਟ ਪੂਰੀ ਕਰਨ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੀ ਯਤਨ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?

ਉੱਤਰ : 1. ਅਸੀਂ ਵਿਅਰਥ ਜ਼ਮੀਨ ਅਤੇ ਖੇਤਾਂ ਦੇ ਪਾਸਿਆਂ 'ਤੇ ਰੁੱਖ ਲਗਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

 2. ਸਾਨੂੰ ਕਾਗਜ਼ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਘੱਟ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਫਾਲਤੂ ਕਾਗਜ਼ ਦੀ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। 

3. ਸਾਨੂੰ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਕੋਈ ਪੌਦਾ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੱਲਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : 1. ਸਾਨੂੰ ਆਪਣੇ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਖੁੱਲ੍ਹੀ ਜ਼ਮੀਨ 'ਤੇ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। 

2. ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਢੁਕਵੀਂ ਥਾਂ ਦੀ ਚੋਣ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

3. ਸਾਨੂੰ ਇਲਾਕੇ ਦੇ ਮੌਸਮ ਅਨੁਸਾਰ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। 

4. ਸਾਨੂੰ ਉਹ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਜੋ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਲਾਹੇਵੰਦ ਹੋਣ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਜੰਗਲਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਅਸੀਂ ਕੀ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਾਂ?

ਉੱਤਰ : 1. ਸਾਨੂੰ ਰੁੱਖ ਨਹੀਂ ਕੱਟਣੇ ਚਾਹੀਦੇ।

 2. ਸਾਨੂੰ ਖਾਣ ਵਾਲੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਬਰਬਾਦ ਨਹੀਂ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ। 

3. ਸਾਨੂੰ ਲੱਕੜ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਸਮਝਦਾਰੀ ਨਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

 4. ਸਾਨੂੰ ਕਾਗਜ਼ ਦੀ ਮੁੜ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।

Class 5 EVS chapter 9 Forests and Life PSEB

 You must have seen the Bamboo tree. Draw or paste a picture.

What do we get from bamboo tree? Collect the information from your grandparents and teachers.

Discuss about the flowers and roots of bamboo with your teachers and your grandparents. Talk to your teachers and your grandparents about date palm tree too.

Answer:- Bamboo belongs to grass family.

It can be 100 feet long. Some species of bamboo grow over 90 cm in height in a day.

Bamboo is used in construction work .

It also used in making  bamboo pickle.

Roots. Root system of bamboo prevents soil erosion even after harvesting.

Flowers. Many species of bamboo only flower at intervals of 65 to 120 years.

The height of the palm tree is about 75 feet. This tree also gives us fruits.

Question 1. Fill in the blanks :

(Adivaasi, soil, 70, habitats)

(i) Adivassi people live in the forests.

(ii) About 70% of earth’s vegetation and animals live and grow in the forests.

(iii) The roots of trees hold the soil

(iv) Cutting of trees destroy habitat of wild animals.

Question 2.

Tick (✓) right and cross (✗) the wrong sentence :

(i) There are many forests in Punjab.(×)

(ii) We should not cut the forests.(✓)

(iii) The adivaasi people cure diseases with herbs and shrubs.(✓)

(iv) Water cycle is disturbed with cutting of trees.

(✓)

(v) Saffeda tree needs a lot of water for its growth.(✓)

Question 4. What do you mean by forests?

Answer: It is a large area of land covered with trees , vegetation , herbs and shrubs. Many wild animals and tribes also live in forests.

Question 5. Who are Adivaasi People?

Answer: Those people who live in and depend on forests are called Adivaasi.

Question 6. What efforts can we make to cover up the loss of forests in Punjab?

Answer: 1. We can plant trees on the waste land and on the sides of fields.

2. We should use less paper and recycle the waste paper.

3. We should use wood judiciously.

Question 7. What things should be insured before planting a tree?

Answer: We should plant trees on open land in our surroundings .

Appropriate place should be chosen before planting a tree.

We should grow trees in accordance with climate of the area.

We should plant those trees which are beneficial for the people.

Question 8. What can we do to save the forests?

Answer: 1. We should not cut trees. 

2. We should not waste eatables.

3. We should use wood judiciously.

4. We should reuse the paper.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 8 ਬੀਜ ਦਾ ਸਫ਼ਰ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰਕ ਮੈਂਬਰਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਨਾਲ ਹੇਠ ਦਿੱਤੀ ਸੂਚੀ  ਪੂਰੀ ਕਰੋ: 

ਮਸਾਲੇ  ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੀਜ :

1. ਸੌਂਫ 2. ਧਨੀਏ ਦੇ  ਬੀਜ 3. ਜੀਰਾ 4. ਮੇਥੀ ਦੇ ਬੀਜ

 ਆਟਾ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੀਜ

 1. ਕਣਕ 2. ਬਾਜਰਾ 3. ਮੱਕੀ 4. ਜੌਂ 

ਤੇਲ ਕੱਢਣ ਲਈ ਵਰਤੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੀਜ 

1. ਸਰ੍ਹੋਂ 2. ਮੂੰਗਫਲੀ 3. ਸੂਰਜਮੁਖੀ 4. ਬਦਾਮ 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : (ਅੱਕ, ਤੇਲ, ਬੀਜ)

(ੳ) ਸਰ੍ਹੋਂ ਦੇ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਤੇਲ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ਅ) ਗੇਂਦੇ ਦਾ ਪੌਦਾ ਬੀਜ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ੲ) ਅੱਕ ਦੇ ਬੀਜ ਹਵਾ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਸਰੀ ਥਾਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਸਹੀ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਸਾਰੇ ਪੌਦੇ ਬੀਜਾਂ ਤੋਂ ਉੱਗਦੇ ਹਨ।(×)

 

(ਅ) ਗੰਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਲਈ ਗੰਨੇ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜੇ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਦੱਬੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।(✓)

(ੲ) ਗੁਲਾਬ ਦਾ ਪੌਦਾ ਕਲਮ ਤੋਂ ਉਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।(✓)

(ਸ) ਜੀਰੇ ਦੇ ਬੀਜ ਮਸਾਲੇ ਵਜੋਂ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।(✓)

 

(ਹ) ਜਲਕੁੰਭੀ ਹਵਾ ਰਾਹੀਂ ਦੂਸਰੇ ਸਥਾਨਾਂ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।(✓)

 

 6. ਗੰਨਾ ਕਿਵੇਂ ਬੀਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? 

ਉੱਤਰ: ਅਸੀਂ ਖੇਤ ਵਿੱਚ ਗੰਨੇ ਦੇ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜੇ ਲਗਾਉਂਦੇ ਹਾਂ। 

7. ਕਲਮ ਤੋਂ ਪੌਦੇ ਕਿਵੇਂ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?

 ਉੱਤਰ: ਵਿਕਸਤ ਪੌਦੇ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਟਹਿਣੀ ਨੂੰ ਕੱਟ ਕੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚ ਬੀਜਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕੁਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਤਣੇ (ਟਹਿਣੀ) ਉੱਤੇ ਪੱਤੇ ਆ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 

8. ਛੱਤ ਉੱਪਰ ਪੌਦੇ ਕਿਵੇਂ ਉੱਗ ਆਉਂਦੇ ਹਨ?

 ਉੱਤਰ: ਕਈ ਵਾਰ ਪੰਛੀ ਫਲਾਂ ਨੂੰ ਛੱਤ 'ਤੇ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਖਾਂਦੇ ਹਨ। ਫ਼ਲਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਛੱਤ 'ਤੇ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਪੰਛੀਆਂ ਦੀਆਂ ਬਿੱਠਾਂ ਵਿੱਚ ਵੀ ਕੁਝ ਬੀਜ ਹੁੰਦੇ ਹਨ । ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਬੀਜ ਛੱਤ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਛੱਤਾਂ 'ਤੇ ਉੱਗ ਪੈਂਦੇ ਹਨ। ਅੱਕ ਅਤੇ ਕਾਂਗਰਸ ਘਾਹ ਵਰਗੇ ਕੁਝ ਬੀਜ ਵੀ ਹਵਾ ਰਾਹੀਂ ਉੱਡ ਕੇ ਛੱਤ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚ ਸਕਦੇ ਹਨ। 

 9. ਬੀਜ ਨੂੰ ਉੱਗਣ ਵਾਸਤੇ ਕੀ ਕੁਝ ਲੋੜੀਂਦਾ ਹੈ?

 ਉੱਤਰ: ਬੀਜਾਂ ਦੇ ਉੱਗਣ ਲਈ ਹਵਾ, ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10. ਪੁੱਠ ਕੰਡਾ ਅਤੇ ਗੁੱਤ ਪੱਟਣਾ ਦੇ ਬੀਜ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਕਿਵੇਂ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?

 ਉੱਤਰ: ਪੁੱਠ ਕੰਡਾ ਅਤੇ ਗੁੱਤ ਪੱਟਣਾ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੇ ਸਰੀਰਾਂ ਨਾਲ ਚਿਪਕ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬੀਜ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

Class 5 EVS chapter 8 Journey of Seed PSEB

 Question 1.

With the help of your family members complete the following list :

Seeds used as spices (masala)

1. Fennel seeds 

2. Coriander seeds

3. Cumin seeds

4.  Fenugreek seeds

Seeds used to prepare flour

1. Wheat

2. Millet

3. Maize 

4. Oats

Seeds used to extract oil

1. Mustard

2. Groundnuts

3. Sunflower

4. Almond seeds 

With the help of your teacher make a list of all those seeds that travel from one place to another by any means.

Answer:

1. Seeds of Akk

2. Congress Grass

3. Puth Kanda

4. Gut Patna

5. Water Lily 

6. Water Hyacinth ( Jal Kumbi )

Question 4. Fill in the blanks :

(i) Oil is prepared from the mustard seeds.

(ii) The marigold plant is planted by sowing seed .

(iii) Seeds of akk travel in the air from one place to another.

Question 5. Tick (✓) the right and (✗) cross the wrong sentences :

(i) All the plants are grown from seeds.(×)

(ii) Small pieces of sugarcane are planted in the fields for the plantation of sugarcane.(✓)

(iii) Rose is planted with grafting.(✓)

(iv) The seeds of Jeera are used as spice.(✓)

(v) Water Hyacinth travels through water from one place to another.(✓)

Question 6. How is sugarcane planted?

Answer: We plant small pieces of sugarcane in the field.

Question 7. How are plants grown with grafting?

Answer: We cut a twig from the developed plant and is sown in the soil , and after a few days the leaves appear over the stem ( twig ) .

Question 8. How does plants grow on the roofs?

Answer: The birds take fruit to the roof and eat them . The seeds are left on the roof. Some times excreta of the bird contains some seeds, in this way the seeds reach on the roof and grow on the roofs. Some of the seeds like akk and congress grass can also reach on the roof by flying through air.

Question 9. What is required for the growth of seeds?

Answer: Air, water and sunlight are required for the growth of seeds.

Question 10. How do the seeds of Gut Patna and Puth Kanda move from one place to other?

Answer: Puth kanda and Gut Patna usually stick to the bodies of animals and move from one place to other.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 7 ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਸਾਥੀ ਜੰਤੂ

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.

ਕਿਨ੍ਹਾਂ ਗੁਣਾਂ ਕਰਕੇ ਕੁੱਤਾ, ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰਾ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਵਫ਼ਾਦਾਰੀ ਅਤੇ ਰਾਖੀ ਕਰਨ ਵਰਗੇ ਗੁਣਾਂ ਕਰਕੇ ਕੁੱਤਾ, ਮਨੁੱਖ ਦਾ ਹਰਮਨ-ਪਿਆਰਾ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. (ੳ )

ਰੂਸੀ ਪੁਲਾੜੀ ਯਾਨ ਸਪੂਤਨਿਕ ਰਾਹੀਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਪਹਿਲਾ ਜੰਤੂ ਕਿਹੜਾ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦਾ ਕੀ ਨਾਂ ਸੀ?

ਉੱਤਰ : 1957 ਵਿੱਚ ਰੂਸੀ ਪੁਲਾੜੀ ਯਾਨ ਸਪੂਤਨਿਕ ਰਾਹੀਂ ਪੁਲਾੜ ਵਿੱਚ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਪਹਿਲਾ ਜੰਤੂ ਇੱਕ ਕੁੱਤੀ ਸੀ , ਜਿਸਦਾ ਨਾਂ ਲਾਇਕਾ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.

(ਅ) ਪਤਾ ਕਰੋ ਇਹ ਕਿਸ ਪ੍ਰਕਾਰ ਦੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ? ਇਹ ਕੀ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ AGMARK ਅੰਗਰੇਜ਼ੀ ਦੇ ਦੋ ਸ਼ਬਦਾਂ Agricultural Marketing ਦਾ ਛੋਟਾ ਰੂਪ ਹੈ। ਇਹ ਚਿੰਨ੍ਹ ਮਸਾਲਿਆਂ, ਹਿੰਗ, ਦਾਲਾਂ, ਘਿਉ, ਮੱਖਣ, ਸ਼ਹਿਦ ਆਦਿ ਦੇ ਪੈਕਟਾਂ ਤੇ ਲਗਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.

ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਚਿੰਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਮਿਲਾਨ ਉਸ ਵਸਤੂ ਨਾਲ ਕਰੋ। ਜਿਸ ਵਸਤੂ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦਰਸਾਉਣ ਲਈ ਉਹ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ :

ਕਿਰਿਆ-ਤੁਸੀਂ ਜਾਣਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਜੰਤੂਆਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਆਓ ਇੱਕ ਸੂਚੀ ਬਣਾਈਏ ਜਿਸ ਵਿਚ ਜੰਤੂ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਤੋਂ ਮਿਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਵਸਤੁਆਂ ਲਿਖੀਏ –

ਪ੍ਰਾਪਤ ਵਸਤੂ – ਜੰਤੁ ਦਾ ਨਾਂ

ਦੁੱਧ – ਗਾਂ, ਬੱਕਰੀ, ਮੱਝ

ਸ਼ਹਿਦ – ਸ਼ਹਿਦ ਦੀ ਮੱਖੀ

ਉੱਨ. – ਭੇਡ, ਖ਼ਰਗੋਸ਼

ਰੇਸ਼ਮ – ਰੇਸ਼ਮ ਦਾ ਕੀੜਾ

ਸਵਾਰੀ – ਘੋੜਾ, ਊਠ, ਹਾਥੀ

ਰਾਖੀ – ਕੁੱਤਾ

ਢੋਆ-ਢੁਆਈ – ਹਾਥੀ, ਗਧਾ, ਬਲ਼ਦ, ਊਠ 

ਆਂਡੇ – ਮੁਰਗੀ

ਮੀਟ – ਬੱਕਰਾ, ਮੁਰਗਾ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.

ਘਰ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਜਾਨਵਰ ਪਾਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ? ਕਿਸੇ ਇੱਕ ਬਾਰੇ ਪੰਜ ਵਾਕ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ :

ਅਸੀਂ ਕੁੱਤੇ, ਬਿੱਲੀ, ਗਾਂ, ਮੱਝ, ਬੱਕਰੀ, ਭੇਡ, ਘੋੜਾ ਅਤੇ ਖਰਗੋਸ਼ ਪਾਲਤੂ ਜਾਨਵਰਾਂ ਵਜੋਂ ਰੱਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

 1. ਕੁੱਤੇ ਕਈ ਨਸਲਾਂ ਦੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। 

2. ਕੁੱਤੇ ਵਫ਼ਾਦਾਰ ਅਤੇ ਰਾਖ਼ੀ ਕਰਨ ਵਾਲ਼ੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

 3. ਕੁੱਤਾ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲੋਂ ਚਾਰ ਗੁਣਾ ਬਿਹਤਰ ਆਵਾਜ਼, ਉਸਦੀ ਦਿਸ਼ਾ ਅਤੇ ਸਥਾਨ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਸਕਦਾ ਹੈ। 

4. ਕੁੱਤਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੁਣਨ ਅਤੇ ਸੁੰਘਣ ਦੀ ਅਸਾਧਾਰਨ ਸ਼ਕਤੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। 

5. ਅਪਰਾਧੀਆਂ ਨੂੰ ਫੜਨ ਲਈ ਪੁਲਿਸ ਕੁੱਤਿਆਂ ਦੀ ਮਦਦ ਲੈਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.

ਭੇਡਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਹੋਰ ਕਿਹੜੇ ਜੰਤੂ ਸਾਨੂੰ ਉੱਨ ਦਿੰਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਭੇਡਾਂ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਅਸੀਂ ਅੰਗੋਰਾ ਖਰਗੋਸ਼, ਊਠ ਅਤੇ ਪਸ਼ਮੀਨਾ ਬੱਕਰੀ ਤੋਂ ਉੱਨ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : 

(ੳ) ਜੋਗੀ ਅਤੇ ਮਦਾਰੀ ਰੋਜ਼ੀ ਰੋਟੀ ਲਈ ਜੰਤੂਆਂ ਤੇ ਨਿਰਭਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

(ਅ) ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਵਾਲਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਿਕਾਰੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

(ੲ) ਕੁੱਤਾ ਜ਼ਮੀਨ ਦੇ ਲਗਭਗ ਚਾਲੀ ਫੁੱਟ ਹੇਠਾਂ ਦੀ ਗੰਧ ਪਛਾਣ ਸਕਦਾ ਹੈ।

(ਸ) ਅੰਗੋਰਾ ਨਸਲ ਦੇ ਖ਼ਰਗੋਸ਼ਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਉੱਨ ਦੇ ਰੇਸ਼ੇ ਬਹੁਤ ਮੁਲਾਇਮ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

(ਹ) ਵੂਲਮਾਰਕ ਉੱਨ ਦੀ ਸ਼ੁੱਧਤਾ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.

ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਢੋਆ-ਢੁਆਈ ਵਿੱਚ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਕੀ ਭੂਮਿਕਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਜਾਨਵਰ ਆਵਾਜਾਈ ਅਤੇ ਢੋਆ - ਢੁਆਈ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਉਂਦੇ ਹਨ। ਊਠ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਢੋਆ - ਢੁਆਈ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਹਾਥੀ, ਬਲ਼ਦ ਅਤੇ ਘੋੜੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਢੋਆ - ਢੁਆਈ ਅਤੇ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.

ਸਾਨੂੰ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਦਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ ?

ਉੱਤਰ: ਸਾਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਜਿਵੇਂ ਭੋਜਨ, ਪਾਣੀ, ਦਵਾਈਆਂ ਆਦਿ ਦਾ ਪੂਰਾ ਧਿਆਨ ਰੱਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਰਮੀ, ਠੰਡ ਅਤੇ ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.

ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਾਨੂੰਨ ਕਿਉਂ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਜੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕੋਈ ਕਾਨੂੰਨ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਤਾਂ ਲੋਕ ਆਪਣੇ ਸਵਾਰਥ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦੇਣਗੇ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਨੂੰ ਮਾਰਨ ਨਾਲ ਵਾਤਾਵਰਣ ਵਿੱਚ ਅਸੰਤੁਲਨ ਪੈਦਾ ਹੋਵੇਗਾ। ਭੋਜਨ ਲੜੀ ਟੁੱਟ ਜਾਵੇਗੀ ਅਤੇ ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ ਉੱਤੇ ਜੀਵਨ ਦਾ ਅੰਤ ਹੋ ਜਾਵੇਗਾ। ਕਾਨੂੰਨ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੇ ਅੱਤਿਆਚਾਰ ਤੋਂ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

Class 5 EVS chapter 7 Animals Friends of Man PSEB

 Question 1.

What qualities of dog make it man’s favourite animal?

Answer: The qualities of dog, like, faithfulness and watchfulness make it man’s favourite animal.

Question 2.

What is the name of first animal sent to space in Russian space craft ‘Sputnik’?

Answer: ‘Laika’ named bitch was sent to space in Russian spacecraft ‘Sputnik’ in 1957.

1. What does it show?

AG - Agricultural 

Mark - Marketing 

AGMARK certification assures the quality of agricultural products.

It is used on packets of pulses , cereals, , fruits, vegetables, oils, spices, honey etc.

Question 3.

Match the things in column ‘A’ with the marks of purity in column ‘B’.

Activity

Let us make a list of animals and the reasons for our dependence on them :

Answer:

Reasons – Animals

Milk – Cow, goat, buffalo

Honey – Honey bees

Wool – Sheep, rabbits

Silk – Silkworm

Carriage – Horse, donkey, ox, camel

Security – Dog

Eggs – Hen

Meat – Goat, chicken etc.

Question 4.

Which animals can be kept at home as pets? Write five sentences about any one.

Answer:

We can keep dog, cat , cow, buffalo , goat, sheep , horse and  rabbit as pets.

1. Dogs are of many  breeds .

2. Dogs are faithful and watchful.

3. Dog can recognise the voice,its direction and place four times better than human .

4. Dogs have extraordinary power of hearing and smelling.

5. Police take the help of dogs to catch criminals .

Question 5.

Which animals give us wool, besides sheep?

Answer: Besides sheep , we get wool from Angora Rabbit, Camel and Pashmina goat.

Question 6.

Fill in the blanks :

(angora, wool, hunters, animals, forty)

(i) Snake charmer and madari depend on animals for their livelihood.

(ii) Killers of the animals are called hunters .

(iii) A dog can smell approximately forty feet from under the earth.

(iv) Wool extracted from  angora rabbit is very soft.

(v) Woolmark depicts the purity of wool .

Question 7.

What is the role of animals in transportation and traveling?

Answer: Animals play an important role in transportation and travelling. Camel is used for travelling and transportation in desert. In many regions elephant, bull and horse are used for travelling and transportation.

Question 8.

What needs of animals should we take care of?

Answer: We should take good care of their needs  like food, water, medicines etc. They should be protected from hot, cold and rainy seasons.

Question 9.

Why are laws made for the protection of animals?

Answer:

If there will be no laws for the protection of animals, people will kill them for their own selfishness. Killing of many animals will create imbalance in the environment. Food chain will break and ultimately life will come to an end on earth. Law ensures the safety of animals from cruelty.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 6 ਧਰਤੀ ਸਾਡਾ ਵੀ ਘਰ ਵਰਕਸੀਟ ( ਪੰਜਾਬ ਸਕੂਲ ਸਿੱਖਿਆ ਬੋਰਡ)

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1.

ਸਾਡੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੰਛੀ ਦਾ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ :ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਜਾਨਵਰ – ਬਾਘ

ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਪੰਛੀ – ਮੋਰ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2.

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(ੳ) ਬਾਘ ਬਿੱਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਜੀਵ ਹੈ।

(ਅ) ਬਾਘ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਚੀਤੇ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਚਿੱਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

(ੲ) ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੰਨ 2008 ਤੱਕ ਲਗਭਗ 1411 ਬਾਘ ਸਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(ੳ) ਬਾਘ ਬਿੱਲੀ ਪਰਿਵਾਰ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਜੀਵ ਹੈ।

(ਅ) ਬਾਘ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਚੀਤੇ ਦੇ ਸਰੀਰ 'ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਚਿੱਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

(ੲ) ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਸੰਨ 2008 ਤੱਕ ਲਗਭਗ 1411 ਬਾਘ ਸਨ

(ਸ) ਬਾਘ ਦਾ ਭਾਰ 300 ਕਿਲੋਗ੍ਰਾਮ ਤੱਕ ਹੋ ਸਕਦਾ ਹੈ।

(ਹ) ਬਿੱਲੀਆਂ ਨੂੰ ਮਿੱਠਾ ਸਵਾਦ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.

ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਬਾਘ ਰਿਜ਼ਰਵ ਦਾ ਸੰਬੰਧਿਤ ਰਾਜ ਨਾਲ ਮਿਲਾਣ ਕਰੋ :

ਉੱਤਰ:- 1. ਜਿਮ ਕਾਰਬੈਟ – ਉੱਤਰਾਖੰਡ 

2. ਸੁੰਦਰਵਨ –ਪੱਛਮੀ ਬੰਗਾਲ 

3. ਬਾਂਦੀਪੁਰ – ਕਰਨਾਟਕ

4. ਕਾਨ੍ਹਾ – ਮੱਧ ਪ੍ਰਦੇਸ਼

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.

ਸਹੀ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ ਅਤੇ ਗਲਤ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਬਾਘ ਮਨੁੱਖ ਨਾਲੋਂ ਛੇ ਗੁਣਾ ਵੱਧ ਦੇਖ ਸਕਦਾ ਹੈ। ( ✓ )

(ਅ) ਬਿੱਲੀਆਂ ਨੀਂਦ ਸਮੇਂ ਆਲੇ-ਦੁਆਲੇ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਮਹਿਸੂਸ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੀਆਂ। ( × )

(ੲ) ਭੁਚਾਲ ਦੇ ਖ਼ਤਰੇ ਨੂੰ ਮਨੁੱਖ ਪੰਛੀਆਂ ਨਾਲੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ। ( × )

(ਸ) ਸਾਨੂੰ ਬਾਘ ਦੀ ਚਮੜੀ ਤੋਂ ਬਣੀਆਂ ਵਸਤੂਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਹੀਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ। ( ✓ )

(ਹ) ਬਾਘ ਆਪਣੀ ਆਵਾਜ਼ ਨੂੰ ਮੌਕੇ ਅਨੁਸਾਰ ਨਹੀਂ ਬਦਲ ਸਕਦਾ।( × )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.

ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੁਰੱਖਿਆ ਹਫ਼ਤਾ ਮਨਾਉਣ ਦਾ ਕੀ ਮਹੱਤਵ ਹੈ?

ਉੱਤਰ:- ਕਈ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀਆਂ ਜਾਤੀਆਂ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਈਆਂ ਹਨ ਅਤੇ ਕਈ ਅਲੋਪ ਹੋਣ ਦੀ ਕਗਾਰ 'ਤੇ ਹਨ। ਅਤੇ ਇਸ ਲਈ ਮਨੁੱਖ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰ ਹੈ। ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੀ ਘਟਦੀ ਗਿਣਤੀ ਅਤੇ ਖ਼ਤਮ ਹੋਣਾ ਬਹੁਤ ਚਿੰਤਾ ਦਾ ਵਿਸ਼ਾ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਜਾਂ ਹਫ਼ਤੇ ਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇਸ ਬਾਰੇ ਜਾਗਰੂਕ ਕਰਨਾ ਜੰਗਲੀ ਜੀਵ ਸੁਰੱਖਿਆ ਹਫ਼ਤਾ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਅਹਿਮ ਗੱਲ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7.

ਘਰੇਲੂ ਚਿੜੀ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਕੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ :ਘਰੇਲੂ ਚਿੜੀ ਦੀ ਗਿਣਤੀ ਘਟਣ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਿਵਾਸ ਸਥਾਨ ਦਾ ਨਸ਼ਟ ਹੋਣਾ ਹੈ । ਪਹਿਲਾਂ ਕੱਚੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਚਿੜੀਆਂ ਆਲ੍ਹਣੇ ਬਣਾ ਲੈਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਹੁਣ ਤਾਂ ਵਧੇਰੇ ਘਰ ਪੱਕੇ ਹਨ। ਰੁੱਖਾਂ ਦੀ ਵੀ ਘਾਟ ਹੁੰਦੀ ਜਾ ਰਹੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.

ਬਾਘ ਪਰਿਯੋਜਨਾ ਕੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਬਾਘ ਪਰਿਯੋਜਨਾ 1 ਅਪ੍ਰੈਲ, 1973 ਨੂੰ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀ ਗਈ। ਇਸਦਾ ਉਦੇਸ਼ ਟਾਈਗਰਾਂ ਦੇ ਸ਼ਿਕਾਰ ਕਰਨ ਤੇ ਰੋਕ ਲਾਉਣਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਹਿਣ ਲਈ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਇਲਾਕੇ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨਦੇਹੀ ਕਰਨਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.

ਬਾਘ ਅਤੇ ਚੀਤੇ ਵਿੱਚ ਕੀ ਅੰਤਰ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਬਾਘ ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਧਾਰੀਆਂ ਅਤੇ ਚੀਤੇ ਦੇ ਸਰੀਰ ‘ਤੇ ਕਾਲੀਆਂ ਚਿੱਤੀਆਂ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

Class 5 EVS chapter 6 Earth Our Home Too ( PSEB) worksheet

 Q1. Write the name of our national animal and national bird ?

Answer:- Our national animal is tiger and national bird is peacock.

Q2.

(a)  Tiger belongs to cat Family.

(b) A tiger’s body has black strips and leopard has black dots on its body.

(c) Till 2008 there were about 1411 tigers in India.

3.) Fill in the blanks-

(a) Tiger is a member of cat family.

(b) There are black strips on tiger’s body and leopard’s body is covered with black dots.

(c) In  2008 there were 1411 tigers in India.

(d) A tiger can be weighed up to 300 Kg.

(e) Cats can not sense sweet taste.

4.) Match the following-

Answer:

Jim Corbett - Uttarakhand

Sunderban - West Bengal

Bandipur - Karnataka

Kanha - M.P.

5.) Tick the right and cross the wrong sentences:

(a) A Tiger can seen six times better than humans. (✓)

(b) Cats can not remain alert about nearby danger is sleep.( × )

(c) Humans can sense the danger of earthquake better than birds. ( × )

(d) We should not use products made from the skin of tigers.  (✓ )

v.) A tiger can not change its voice according to the situation. ( × )

6.) What is the importance of celebrating Wildlife conservation week?

Answer:- Many animal species have become extinct and many are on the verge of extinction. And human beings are responsible for this. Decreasing number and extinction of animal is a mater of great worry. The aim of the day or week is to make people aware of this . So educate people about this is the important thing of celebrating Wildlife conservation week.

7.) What are the reason behind the declining number of house sparrows?

Answer :- The main reason behind the declining number of house sparrows is the destruction of their habitat. In the past there were kutcha houses, in which they made their nests but now a days, all houses are made of bricks and sand, leaving no space for their nests.

8.) What is ‘ Project Tiger’?

Answer :- On April 1st, 1973 tiger project was started. The main aim of this project was to mark the safety area and to ban the hunting of tigers. Initially, the nine areas brought under this project. This project ensures full protection of tigers in these areas with suitable living conditions and right amount of food and water for their survival. Today these areas have increased from 9 to 50.

9.) What is the difference between a tiger and a leopard?

Answer :- Tiger is brownish yellow in colour and its chest is white and it has black strips on its body while leopard’s body is marked with black dots.