ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 20 ਧਰਤੀ ਤੋਂ ਅਕਾਸ਼ ਤੱਕ

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1 .) ਤੁਸੀਂ ਰਸੋਈ ਗੈਸ , ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦੇ ਤੇਲ ਦੀ ਬੱਚਤ ਕਿਵੇਂ ਕਰੋਗੇ?

 ਉੱਤਰ- 1. ਸਾਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਲਣਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਸੂਰਜੀ ਊਰਜਾ, ਬਾਇਓਗੈਸ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। 2. ) ਇਨ੍ਹਾਂ ਬਾਲਣਾਂ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸਾਨੂੰ ਖਾਣਾ ਪਕਾਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਕੁੱਕਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ। 

3.) ਸਾਨੂੰ ਰੁੱਖ ਕੱਟਣੇ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰੁੱਖ ਉਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ। 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਤੁਸੀਂ ਵੱਡੇ ਹੋ ਕੇ ਕੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੋਗੇ?

 ਉੱਤਰ:- ਮੈਂ ਵੱਡਾ ਹੋ ਕੇ ਇੱਕ ਅਧਿਆਪਕ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(ੳ) ਹਵਾ ਦੀ ਅਣਹੋਂਦ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ, ਅੰਦਰਲੀ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ ਇਹ ਤੇਲ, ਗੈਸ ਅਤੇ ਕੋਲੇ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਏ।

(ਅ) ਕੋਲੇ ਨੂੰ ਬਾਲ ਕੇ ਬਿਜਲੀ ਪੈਦਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

(ੲ) ਸੁਖਦੀਪ ਕੌਰ ਪਾਇਲਟ ਸੀ।

(ਸ) ਊਰਜਾ ਦੇ ਭੰਡਾਰ ਸੀਮਿਤ ਹਨ।

(ਹ) ਪਹਾੜਾਂ ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4 .) ਬਛੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਕੌਣ ਸੀ?

 ਉੱਤਰ- ਬਛੇਂਦਰੀ ਪਾਲ ਮਾਊਂਟ ਐਵਰੈਸਟ ਦੀ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚੀ ਚੋਟੀ 'ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੀ ਪਹਿਲੀ ਭਾਰਤੀ ਔਰਤ ਅਤੇ ਦੁਨੀਆ ਦੀ ਪੰਜਵੀਂ ਔਰਤ ਸੀ।

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.) ਧਰਤੀ ਹੇਠਾਂ ਪੈਟਰੋਲ, ਡੀਜ਼ਲ, ਰਸੋਈ ਗੈਸ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਕਿਵੇਂ ਬਣੇ?

 ਉੱਤਰ :- ਲੱਖਾਂ ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ, ਜਾਨਵਰ ਅਤੇ ਰੁੱਖ ਧਰਤੀ ਹੇਠ ਦੱਬ ਗਏ ਸਨ। ਸਮੇਂ ਦੇ ਬੀਤਣ ਨਾਲ, ਇਹ ਮਿੱਟੀ, ਚੱਟਾਨਾਂ ਅਤੇ ਪੱਥਰਾਂ ਦੀ ਪਰਤ ਨਾਲ ਢੱਕੇ ਗਏ ਸਨ। ਹਵਾ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ, ਧਰਤੀ ਅੰਦਰਲੀ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਉੱਚ ਦਬਾਅ ਕਾਰਨ, ਉਹ ਰੁੱਖ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰ ਪੈਟਰੋਲ, ਡੀਜ਼ਲ, ਰਸੋਈ ਗੈਸ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਦਾ ਤੇਲ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਗਏ। 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.) ਸੁਖਦੀਪ ਕੌਣ ਸੀ? ਉਹ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਕੀ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ?

 ਉੱਤਰ- ਸੁਖਦੀਪ ਇੱਕ ਪਾਇਲਟ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਪਾਇਲਟ ਬਣਨਾ ਚਾਹੁੰਦੀ ਸੀ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7 .) ਪੈਟਰੋਲ ਅਤੇ ਡੀਜ਼ਲ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਹਵਾ ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਤੋਂ ਕਿਵੇਂ ਬਚਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ ? 

ਉੱਤਰ- 1. ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਟ੍ਰੈਫਿਕ ਸਿਗਨਲਾਂ 'ਤੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਸਾਨੂੰ ਵਾਹਨ ਬੰਦ ਕਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

2. ਤੇਲ ਦੀ ਖਪਤ ਘਟਾਉਣ ਲਈ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਸਹੀ ਸਮੇਂ 'ਤੇ ਸਰਵਿਸ ਕਰਵਾਓ। 

3. ਜੇ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਨੇੜਲੀ ਜਗ੍ਹਾ 'ਤੇ ਜਾਂਦੇ ਸਮੇਂ ਆਪਣੇ ਵਾਹਨ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਨਾ ਕਰੋ।

 4. ਜੇ ਸੰਭਵ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਨਿੱਜੀ ਵਾਹਨਾਂ ਦੀ ਬਜਾਏ ਜਨਤਕ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰੋ।

Class 5 EVS Chapter 20 Earth to Sky PSEB

 1.) How will you save LPG, wood and kerosene oil?

Answer -  1. We should use solar energy , biogas and electricity for cooking to save these fuels.

2. We should use pressure cooker for cooking to save these fuels.

3.) We should stop cutting trees and grow more trees.

2. What would you like to become when you grow up ?

Answer:- I want to be a teacher, when i grow up.

3. Fill in the blanks :

a. Coal, petrol and gas are found due to heat and pressure of earth.

b. Burning of coal produces energy.

c. Sukhdeep Kaur was a pilot.

d. The sources of energy are limited.

e ) The mountain trekkers are called mountaineers.

 

4.) Who was Bachendripal?

Answer : - Bachendri pal was the first Indian woman and fifth woman in the world to climb the highest peak of Mount Everest.

5.) How were petrol, diesel and LPG formed under the earth?

Answer :- Millions of years ago, animals and trees got buried under the earth. With the passage of time,these were covered with the layer of soil, rocks and stones. Due to excessive heat of earth and lack of air, those trees and animals got transformed into gas, oil and coal. 

6.) Who was Sukhdeep? What did she want to be in her childhood?

Answer :-Sukhdeep was a pilot. She wanted to be a pilot in her childhood.

7.) How can we control air pollution caused by petrol and diesel ?

Answer :- 1. We should turn the engine off when we are at traffic signals.

2. Get the vehicles serviced at the appropriate time to decrease the fuel consumption.

3. If possible do not use your vehicle while going to a nearby place.

4. If possible, use public transport, instead of private vehicles.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 19 ਪਾਣੀ ਅੰਦਰਲੀ ਦੁਨੀਆਂ

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : ਕਮਲ, ਦੁਨੀਆ, ਵੇਲ੍ਹ, ਜਲੀ

(ੳ) ਪਾਣੀ ਅੰਦਰ ਇੱਕ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆ  ਵੱਸਦੀ ਹੈ।
(ਅ)  ਜਲੀ ਜੀਵ ਹਮੇਸ਼ਾਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।
(ੲ) ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਵੇਲ੍ਹ ਹੈ।
(ਸ) ਕਮਲ ਦਾ ਪੱਤਾ ਰੋਟੀ ਵਾਂਗ ਗੋਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸਹੀ ਕਥਨ ਤੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਕਥਨ ਤੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਜੰਤੂ ਥਲੀ ਜੀਵ ਕਹਾਉਂਦੇ ਹਨ। ( × )

(ਅ) ਵੇਲ੍ਹ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਹੈ। ( ✓ )

(ੲ) ਜਲ ਲਿੱਲੀ ਤਾਜ਼ੇ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਹੋਣ ਵਾਲਾ ਪੌਦਾ ਹੈ। ( ✓ )

(ਸ) ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਅੰਦਰ ਬਨਸਪਤੀ ਵੀ ਮੌਜੂਦ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ( ✓ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਸ਼ਾਰਕ – ਤਿੱਖੇ ਦੰਦ
2. ਆਕਟੋਪਸ – ਅੱਠ ਲੱਤਾਂ
3. ਕੱਛੂ – ਸਖ਼ਤ-ਖੋਲ
4. ਮੱਛੀ – ਗਲਫ਼ੜੇ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਪ੍ਰਸ਼ਨਾਂ ਦੇ ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਤੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵ ਹੈ?

ਸ਼ਾਰਕ                      ਮਗਰਮੱਛ  ( ✓ )                  ਵੇਲ਼੍ਹ

(ਅ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਫੁੱਲ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਖਿੜਦਾ ਹੈ?

ਗੁਲਾਬ                  ਸੂਰਜਮੁਖੀ             ਜਲ-ਲਿਲੀ ( ✓ )

(ੲ) ਮੱਛੀਆਂ ਕਿਹੜੇ ਅੰਗ ਰਾਹੀਂ ਸਾਹ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ?

ਨੱਕ                    ਫੇਫੜੇ             ਗਲਫ਼ੜੇ (✓ )

(ਸ) ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਪੰਛੀ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ?

ਟਟੀਹਰੀ                ਬੱਤਖ ( ✓ )               ਮੋਰ

(ਹ) ਡੂੰਘੇ-ਖਾਰੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਰਹਿਣ ਵਾਲਾ ਜੀਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

ਡੱਡੂ                     ਕੱਛੂ                   ਤਾਰਾ ਮੱਛੀ ( ✓ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਕੋਈ ਪੰਜ ਜਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਡੌਲਫਿਨ, ਸਟਾਰ ਫਿਸ਼, ਸ਼ਾਰਕ, ਵ੍ਹੇਲ, ਆਕਟੋਪਸ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਘੋੜਾ, ਸੀਲ ਅਤੇ ਕੇਕੜਾ ਜਲੀ ਜੀਵ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6. ਕੋਈ ਤਿੰਨ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਡੱਡੂ, ਮਗਰਮੱਛ, ਕੱਛੂਕੁੰਮਾ ਅਤੇ  ਦਰਿਆਈ ਘੋੜਾ ਜਲ-ਥਲੀ ਜੀਵ  ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੁੱਲ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੁੱਲ ਕਮਲ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਸਮੁੰਦਰੀ ਜੀਵ ਵੇਲ੍ਹ ਮੱਛੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9. ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਝ ਪੰਛੀਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਬੱਤਖ, ਹੰਸ, ਪੈਂਗੁਇਨ, ਟਟੀਹਰੀ, ਬਗਲਾ, ਪੈਲੀਕਨ ਅਤੇ ਫਲੇਮਿੰਗੋ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਪੰਛੀ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10. ਵੇਲ੍ਹ (Whale) ਬਾਰੇ ਤੁਸੀਂ ਕੀ ਜਾਣਦੇ ਹੋ? 4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਇਹ ਇੱਕ ਥਣਧਾਰੀ ਜੀਵ ਹੈ। ਵ੍ਹੇਲ   ਪਾਣੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਜਾਨਵਰ ਹੈ। ਨੀਲੀ ਵ੍ਹੇਲ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡੀ ਹੈ। ਇਸਦਾ ਆਕਾਰ (ਲੰਬਾਈ) ਲਗਭਗ 90 ਤੋਂ 100 ਫੁੱਟ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸਦਾ ਭਾਰ 120 ਤੋਂ 150 ਟਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11. ਮੱਛੀਆਂ ਸਾਹ ਕਿਵੇਂ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ? ( 4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ )

ਉੱਤਰ : ਮੱਛੀਆਂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵਾਲੀ ਆਕਸੀਜਨ ਨੂੰ ਸੋਖ ਲੈਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਇਸ ਕੰਮ ਲਈ ਉਨ੍ਹਾਂ ਕੋਲ ਖਾਸ ਅੰਗ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗਲਫ਼ੜੇ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12. ਕਮਲ ਦੇ ਪੌਦੇ ਬਾਰੇ 4-5 ਵਾਕ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ :ਕਮਲ ਸਾਡਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਫੁੱਲ ਹੈ। ਇਹ ਪੌਦਾ ਤਲਾਬ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਫੁੱਲ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਉੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਸਦੇ ਪੱਤੇ ਗੋਲ ਹੁੰਦੇ ਹਨ। ਫੁੱਲ ਲਾਲ ਅਤੇ ਗੁਲਾਬੀ ਹੋ ਸਕਦੇ ਹਨ। ਇਸਦੀ ਡੰਡੀ ਲੰਬੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

Class 5 EVS Chapter 19 Life Under Water pseb

 Question 1. Fill in the blanks : (Lotus, world, water/aquatic, blue whale)

(a) The whole world lives in water.
(b) Water/Aquatic animals always live in water.
(c) The biggest sea animal is blue whale.
(d) Leaves of lotus are round and broad.

Question 2. Tick (✓) the right and cross (✗) the wrong sentences :

(a) Animals living under water are called land animals. ( × )

(b) Blue whale is the biggest water animal. ( ✓ )

(c) Water lily grows in fresh water. ( ✓ )

(d) There is vegetation inside the sea. ( ✓ )

Question 3. Matching :

Answer:

A – B
1. Shark – Sharp teeth
2. Octopus – Eight legs
3. Tortoise – Hard shell
4. Fish – Gills

Question 4. Tick (✓) the correct answers :

(a) Which one is an amphibian ?

(a) Shark                 (b) Crocodile  ( ✓ )            (c) Whale

(b) Which flower blooms in water ?

(a) Rose                    (b) Sunflower    (c) Water

 Lily ( ✓ )

(c) By which organ does fish breathe in water ?

(a) Nose                 (b) Lungs               (c) Gills ( ✓ )

(d) Which bird lives on water ?

(a) Duck ( ✓ )            (b) Sparrow    

      (c) Peacock

(e) Animal living in deep, salty sea water.

(a) Frog            (b) Tortoise          (c) Star fish ( ✓ )

Question 5. Name any five water animals.

Answer: Dolphin, star fish, shark , whale , octopus, seal   and crab are water animals.

Question 6. Name any three amphibians.

Answer: Frog, crocodile, tortoise and hippopotamus are amphibians.

Question 7. Which is our National Flower?

Answer: Our National Flower is Lotus.

Question 8. Name the biggest sea animal.

Answer: Blue whale is the biggest sea animal.

Question 9. Name some water birds.

Answer: Duck, swan , penguin , lapwing, crane , pelican and   flamingo are water birds .

Question 10. What do you know about whale ?

Answer: It is a mammal. Whale is a big water animal. Blue whale is the biggest of all. It's size ( length ) is about 90 to 100 feet and it's weight is 120 to 150 ton.

Question 11. How do the fish breathe ?

Answer: Fish absorb oxygen dissolved in water. They have special organs , called gills , for this purpose.

Question 12. Write about lotus.

Answer: Lotus is our national flower. This plant grows in ponds and lakes. This flower grows in water. It's leaves are round. Flowers can be red and pink. It has a long stalk.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 18 ਪਾਣੀ ਖੇਤੀ ਦਾ ਆਧਾਰ

 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :
(ੳ) ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ ਜੁਲਾਈ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਹਫ਼ਤੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ਅ) ਹਾੜ੍ਹੀ (ਰੱਬੀ) ਦੀ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲ ਕਣਕ ਹੈ।

(ੲ) ਸਾਉਣੀ ਖ਼ਰੀਫ਼ ਦੀ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲ ਚੌਲ਼ ਹੈ।

(ਸ) ਫ਼ਸਲੀ ਚੱਕਰ ਅਪਣਾਉਣ ਨਾਲ ਧਰਤੀ ਦੀ ਉਪਜਾਊ ਸ਼ਕਤੀ ਵਧਦੀ ਹੈ।

(ਹ) ਦੱਖਣੀ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਤਲਾਬ ਰਾਹੀਂ ਸਿੰਜਾਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਠੀਕ (✓) ਜਾਂ ਗਲਤ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਵਰਖਾ ਸਭ ਤੋਂ ਪੁਰਾਤਨ ਸਿੰਜਾਈ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੈ। ( ✓ )

(ਅ) ਕਣਕ ਸਾਉਣੀ ਦੀ ਮੁੱਖ ਫ਼ਸਲ ਹੈ। ( × )

(ੲ) ਝੋਨੇ ਦੀ ਕਾਸ਼ਤ ਪੰਜਾਬ ਲਈ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਹੈ। ( ✓ )

(ਸ) ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਵੀ ਫ਼ਸਲਾਂ ਉਗਾਈਆਂ ਜਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ। ( × )

(ਹ) ਫ਼ਸਲੀ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਉੱਪਰ ਜ਼ੋਰ ਦੇਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ। ( ✓ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਵਣ-ਮਹਾਂਉਤਸਵ ਕਿਹੜੇ ਮਹੀਨੇ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

ਜੂਨ             ਜੁਲਾਈ ( ✓ )                  ਅਗਸਤ

(ਅ) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਪੁਰਾਤਨ ਸਿੰਜਾਈ ਦਾ ਸਾਧਨ ਹੈ?

ਟਿਊਬਵੈੱਲ            ਖੂਹ ( ✓ )                       ਤਲਾਬ

(ੲ) ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੰਜਾਈ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਾਧਨ ਕਿਹੜਾ ਹੈ?

ਟਿਊਬਵੈੱਲ ( ✓ )               ਨਹਿਰਾਂ                 ਤਲਾਬ

(ਸ) ਕਿਹੜੀ ਫ਼ਸਲ ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਲੈਂਦੀ ਹੈ?

ਜਵਾਰ            ਬਾਜਰਾ                  ਝੋਨਾ ( ✓ )

(ਹ) ਕਿਹੜੀ ਫ਼ਸਲ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਲੈਂਦੀ ਹੈ?

ਗੰਨਾ                 ਛੋਲੇ ( ✓ )              ਕਪਾਹ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਸਿੰਜਾਈ ਦੇ ਪੁਰਾਤਨ ਸਾਧਨਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਵਰਖਾ, ਖੂਹ, ਨਹਿਰਾਂ ਅਤੇ ਦਰਿਆ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਰੋਤ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਸਿੰਜਾਈ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਾਧਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਟਿਊਬਵੈੱਲ , ਤਲਾਬ , ਨਹਿਰਾਂ, ਤੁਪਕਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਫੁਹਾਰਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਸਿੰਚਾਈ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਰੋਤ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6 ਰੁੱਤਾਂ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਦੋ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ :
ਰੱਬੀ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਜਿਵੇਂ - ਕਣਕ, ਜੌਂ , ਛੋਲੇ ਅਤੇ ਸਰ੍ਹੋਂ ।
ਖਰੀਫ਼ ਦੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਜਿਵੇਂ-ਚੌਲ਼ ,ਜਵਾਰ , ਬਾਜਰਾ ,  ਸਣ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਵੱਧ ਪਾਣੀ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਚੌਲ਼, ਗੰਨਾ ਅਤੇ ਕਪਾਹ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8 ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਲੈਣ ਵਾਲੀਆਂ ਫ਼ਸਲਾਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਛੋਲੇ , ਬਾਜਰਾ , ਗੁਆਰ  ਆਦਿ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਖਪਤ ਕਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9. ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਕਿਉਂ ਹੈ?

ਉੱਤਰ:- ਕਿਉਂ ਕਿ ਝੋਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਲੋੜ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਸ ਨਾਲ਼ ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਲਗਾਤਾਰ ਨੀਵਾਂ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਝੋਨੇ ਦੀ ਬਿਜਾਈ ਖ਼ਤਰੇ ਦੀ ਘੰਟੀ ਹੈ।

ਪਸ਼ਨ 10. ਜੇਕਰ ਪਾਣੀ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਤਾਂ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ?

ਉੱਤਰ : ਪਾਣੀ ਜੀਵਨ ਲਈ ਬਹੁਤ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਜੀਵਨ ਸੰਭਵ ਨਹੀਂ ਹੈ। ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਮਨੁੱਖ, ਜਾਨਵਰ, ਪੌਦੇ ਆਦਿ ਮਰ ਜਾਣਗੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11. ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਡੂੰਘਾ ਹੋਣ ਦੇ ਕੀ ਕਾਰਨ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਪਾਣੀ ਦੇ ਪੱਧਰ ਦੇ ਘਟਣ ਦੇ ਕਾਰਨ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਹਨ:
1. . ਪਾਣੀ ਦੀ ਦੁਰਵਰਤੋਂ ।
2. ਜੰਗਲਾਂ ਦੀ ਕਟਾਈ ਕਾਰਨ ਮੀਂਹ ਘੱਟ ਪੈਂਦਾ ਹੈ।
3. ਸਾਰੀ ਕੱਚੀ ਜ਼ਮੀਨ ਸੀਮਿੰਟ, ਸੰਗਮਰਮਰ ਆਦਿ ਨਾਲ ਢੱਕੀ ਹੋਈ ਹੈ। ਇਸ ਲਈ ਮੀਂਹ ਦਾ ਪਾਣੀ ਜ਼ਮੀਨ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਜਾ ਸਕਦਾ।
4. ਝੋਨੇ ਦੀ ਫ਼ਸਲ ਜ਼ਿਆਦਾ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12. ਧਰਤੀ ਹੇਠਲੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾ ਹੋਣ ਤੋਂ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸੁਝਾਅ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ:-
1. ਸਾਨੂੰ ਅਜਿਹੀਆਂ ਫਸਲਾਂ ਉਗਾਉਣੀਆਂ ਚਾਹੀਦੀਆਂ ਹਨ ਜੋ ਘੱਟ ਪਾਣੀ ਦੀ ਖਪਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।
2. ਸਾਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਰੁੱਖ ਲਗਾਉਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।
3. ਸਾਨੂੰ ਮੀਂਹ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਕਰਨੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
4. ਸਾਨੂੰ ਸਿੰਚਾਈ ਲਈ ਤੁਪਕਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਤੇ ਫੁਹਾਰਾ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਅਪਣਾਉਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
5. ਫਸਲਾਂ ਦੇ ਚੱਕਰ 'ਤੇ ਵਧੇਰੇ ਜ਼ੋਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।

Class 5 EVS Chapter 18 Water Basis of Agriculture

 Question 1. Fill in the blanks :

(a) In the first week of July is Van Mahotsav is celebrated.

(b) The chief crop of Rabi is wheat.

(c) Rice is the main crop of Kharif.

(d) The production capacity of earth has increased by using cycle of crops .

(e) Ponds are used for irrigation in Southern India.

Question 2. Tick (✓) the right and cross (✗) the wrong sentences :

(a) Rainfall is the oldest source of irrigation.      ( ✓ )

(b) Wheat is a Kharif crop. ( × ) 

(c) Farming of Paddy is a sign of danger for Punjab. ( ✓ )

(d) Crops can be grown without water. ( × )

(e) Emphasis should be laid on variety of crops. ( ✓ )

Question 3. Tick (✓) for the correct answers:

(a) In which month is Van Mahotsav celebrated?

(a) June             (b) July ( ✓ )              (c) August

(b) Which one of the following is the ancient source of irrigation?

(a) Tubewell           (b) Well ( ✓ )            (c) Ponds

(c) What is the main source of irrigation in Punjab?

(a) Tubewells ( ✓ )       (b) Canals               (c) Ponds

(d) Which crop consumes much water?

(a) Jowar             (b) Bajra               (c) Paddy ( ✓ )

(e) Which crop consumes less water?

(a) Sugarcane             (b) Gram ( ✓ )           (c) Cotton

Question 4. Write the name of the ancient sources of irrigation.

Answer: Rain, well, canals and rivers are the ancient source of irrigation.

Question 5. Write the names of modern sources of irrigation.

Answer: Tubewells, ponds, canals, drip system and fountain system are the modern sources of irrigation.

Question 6. Write the name of two types of crops on the basis of seasons.

Answer:

Rabi crops – wheat, oats, gram, mustard.

Kharif crops- rice, jawar, bajra, jute, cotton.

Question 7. Write the names of much water consuming crops.

Answer: Rice, sugarcane and cotton are much water consuming crops.

Question 8. Write the names of less water consuming crops.

Answer: Gram (chick pea), bajra (pearl millet), Guar (cluster bean) etc. are less water consuming crops.

Question 9. What will happen without water? 

Answer: Water is very essential for life. Life is not possible without water. Without water human beings, animals, plants etc. will die. 

Question 10. What are the reasons of groundwater depletion?

Answer: Following are the reasons of lowering of the water level :

1. . Misuse and wastage of water.

2. Deforestation causes less rain.

3. All the Kutcha ground is being covered by cement, marble etc. So rain water cannot seep into the ground.

4. Crop of paddy consume more water.

Question 11. What are the suggestions to control the groundwater depletion?

Answer: 1. We should grow crops which consume less water.

2. We should plant more trees.

3. We should adopt rain water harvesting system.

4. We should adopt drip system and fountain system for irrigation.

5. More emphasis should be laid on the cycle of crops.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 17 ਪਾਣੀ ਇੱਕ ਵੱਡਮੁੱਲਾ ਕੁਦਰਤੀ ਸਾਧਨ

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਪਾਣੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਰੂਪ ਕਿਹੜੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਪਾਣੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਰੂਪ ਹਨ:

ਠੋਸ ( ਬਰਫ਼ ) , ਤਰਲ ( ਪਾਣੀ ) ਤੇ ਗੈਸ ( ਵਾਸ਼ਪ ) ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਪਾਣੀ ਕਿਹੜੀਆਂ-ਕਿਹੜੀਆਂ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਬਣਦਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਪਾਣੀ ਆਕਸੀਜਨ ਤੇ ਹਾਈਡਰੋਜਨ ਗੈਸਾਂ ਦੇ ਮਿਲਣ ਨਾਲ ਬਣਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : (ਨੀਲਾ, ਬੱਦਲ, ਬਰਫ਼, ਤਿੰਨ)

(ੳ) ਪਾਣੀ ਦੇ ਤਿੰਨ ਰੂਪ ਹਨ ।

(ਅ) ਵਾਸ਼ਪ ਬਣ ਕੇ ਉੱਪਰ ਉੱਡਿਆ ਪਾਣੀ ਬੱਦਲ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ੲ) ਪਾਣੀ ਕਾਰਨ ਹੀ ਧਰਤੀ ਨੂੰ ਨੀਲਾ ਗ੍ਰਹਿ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ਸ) ਪਾਣੀ ਦੇ ਠੋਸ ਰੂਪ ਨੂੰ ਬਰਫ਼ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਸਹੀ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਪਾਣੀ ਠੰਢਾ ਹੋ ਕੇ ਭਾਫ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ( × )

(ਅ) ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੋਈ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ। ( ✓ )

 

(ੲ) ਪੁਰਾਣੇ ਸਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਭਰਨ ਲਈ ਜਾਤੀ ਤੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵਿਤਕਰਾ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਸੀ। ( ✓ )

 

(ਸ) ਜਲ-ਚੱਕਰ ਨਿਰੰਤਰ ਚੱਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ( ✓ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਕਿੰਨਾ ਠੰਢਾ ਕਰਨ ‘ਤੇ ਉਹ ਬਰਫ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

40°C             0°C ( ✓ )                100°C

(ਅ) ਧਰਤੀ ਦਾ ਕਿੰਨਾ ਭਾਗ ਪਾਣੀ ਹੈ?

60 %                 150 %          70 % ( ✓ )

(ੲ) ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵਾਲੀ ਕਿਹੜੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ?

ਨਮਕ ( ✓ )           ਰੇਤਾ              ਬਜਰੀ

(ਸ) ਕਿਹੜੀ ਵਸਤੂ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਨਹੀਂ ਡੁੱਬਦੀ?

ਲੋਹਾ            ਪੱਥਰ              ਲੱਕੜ ( ✓ )

(ਹ) ਪਾਣੀ ਬਣਨ ਲਈ ਆਕਸੀਜਨ ਨਾਲ ਕਿਹੜੀ ਗੈਸ ਮਿਲਦੀ ਹੈ?

ਕਾਰਬਨ-ਡਾਇਆਕਸਾਈਡ    ਨਾਈਟਰੋਜਨ     ਹਾਈਡਰੋਜਨ. ( ✓ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਡੁੱਬਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਪੱਥਰ, ਲੋਹਾ, ਰੇਤ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5.ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਤੈਰਨ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਪਲਾਸਟਿਕ, ਲੱਕੜੀ, ਥਰਮੋਕੋਲ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6. ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲਣ ਵਾਲੀਆਂ ਤਿੰਨ ਵਸਤੂਆਂ ਦੇ ਨਾਮ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਨਮਕ, ਚੀਨੀ, ਦੁੱਧ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਕੁੱਝ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਤਾਵਾਂ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : 1. ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੋਈ ਰੰਗ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

2. ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੋਈ ਸਵਾਦ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।

3. ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦੀ ਕੋਈ ਗੰਧ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੀ।

4. ਸ਼ੁੱਧ ਪਾਣੀ ਦਾ ਕੋਈ ਆਕਾਰ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਜਲ ਚੱਕਰ ਕਿਵੇਂ ਚਲਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ? ਚਿੱਤਰ ਬਣਾ ਕੇ ਵਿਆਖਿਆ ਕਰੋ।

 ਉੱਤਰ: ਸਮੁੰਦਰ, ਨਦੀਆਂ, ਝੀਲਾਂ, ਨਹਿਰਾਂ, ਤਲਾਬ ਆਦਿ ਵਰਗੇ ਸਾਰੇ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸਰੋਤ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਨਾਲ ਗਰਮ ਹੋ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਪਾਣੀ ਭਾਫ਼ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਭਾਫ਼ ਤੋਂ ਬੱਦਲ਼ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਬੱਦਲਾਂ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਮੀਂਹ, ਗੜੇ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਧਰਤੀ 'ਤੇ ਵਾਪਸ ਡਿੱਗਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਨਦੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਝੀਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਾਪਸ ਚਲਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਜਲ ਚੱਕਰ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9. ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਘੁਲੇ ਹੋਏ ਨਮਕ ਨੂੰ ਕਿਵੇਂ ਵੱਖ ਕੀਤਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ :ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਦੋ ਚਮਚ ਨਮਕ ਮਿਲਾਓ ਅਤੇ ਉਦੋਂ ਤੱਕ ਉਬਾਲੋ ਜਦੋਂ ਤੱਕ ਸਾਰਾ ਪਾਣੀ ਭਾਫ਼ ਨਾ ਬਣ ਜਾਵੇ ਅਤੇ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਸਿਰਫ਼ ਨਮਕ ਹੀ ਰਹਿ ਜਾਵੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10. ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? ਕੁੱਝ ਉਦਾਹਰਨਾਂ ਦਿਓ।

ਉੱਤਰ : ਵਾਸ਼ਪੀਕਰਨ ਉਹ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਪਾਣੀ ਦਾ ਤਰਲ ਜਾਂ ਠੋਸ ਰੂਪ ਵਾਸ਼ਪ ਵਿੱਚ ਬਦਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਿਵੇਂ ਫ਼ਰਸ਼ ਤੇ ਲੱਗੇ ਪੋਚੇ ਦਾ ਸੁੱਕਣਾ, ਕੱਪੜਿਆਂ ਦਾ ਸੁੱਕਣਾ ਆਦਿ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11.ਕੋਈ ਵਸਤੂ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਕਦੋਂ ਤੈਰਦੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਜਦੋਂ ਵਸਤੂ ਦੁਆਰਾ ਹਟਾਏ ਗਏ ਪਾਣੀ ਦਾ ਭਾਰ ਵਸਤੂ ਦੇ ਭਾਰ ਤੋਂ ਵੱਧ ਹੋਵੇ, ਤਾਂ ਵਸਤੂ ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਤੈਰਦੀ ਹੈ।

Class 5 EVS Chapter 17 Water A Valuable Natural Source PSEB

Question 1. What are the three forms of water?

Answer:- Three forms of water are : Solid ( ice ), Liquid ( water ) and Gas ( gaseous ).

Question 2. Which gases mix to form water?

Answer: Oxygen and Hydrogen gases mix to form water.

Question 1. Fill in the blanks : (three, blue, cloud, ice)

(a) Water has three forms.

(b) Evaporated water becomes a cloud.

(c) Because of water, earth is called a blue planet.

(d) Solid form of water is called ice.

Question 2. Tick (✓) the correct and cross (✗) the wrong sentences :

(i) Condensed water changes into vapour. ( × )

 

(ii) Pure water has no colour. ( ✓ )

(iii) In old days many people were not allowed to get water due to caste-based discrimination.

( ✓ )

(iv) Water cycle goes on continuously. ( ✓ )

Question 3. Tick (✓) the correct answers :

(a) At what temperature does water turn into ice?

(a) 40°C (b) o°c ( ✓ ) (c) 100°C

(b) What is the %age of water on earth?

(a) 60% (b) 50% (c) 70% ( ✓ )

(c) What dissolves into water?

(a) Salt. ( ✓ ) (b) Sand (c) Stones

(d) What does not sink into water 7

(a) Iron (b) Stones (c) Wood. ( ✓ )

(e) Which gas mixes with oxygen to form water?

(a) Carbon dioxide (b) Nitrogen (c) Hydrogen. ( ✓ )

Question 4. Write the name of three things that sink into water.

Answer: Stone, iron, sand.

Question 5. Write the name of three things that float on water.

Answer: Plastic, wood, thermocol.

Question 6. Write the names of three things that dissolve into water.

Answer: Salt, sugar, milk.

Question 7. List the properties of pure water.

Answer: 1. Pure water has no colour .

2. It has no taste.

3. It has no smell

4. It has no shape.

Question 8. What is water cycle? Explain with a figure.

Answer: All the water sources like sea, rivers, lakes, canals, ponds etc. get heated with sunlight . Water evaporates and vapours make clouds. From clouds water falls back on the earth in the form of rain, hails and snow. It flow back to the oceans and lakes through rivers. This is called water cycle.

Question 9. How can the dissolved salt be separated from water?

Answer: Mix two spoons of salt in water and boil until all the water evaporates and only salt remains in the container.

Question 10. What is evaporation? Give some examples.

Answer: Evaporation is the process in which a liquid or solid form of water converted into vapour. Like drying a floor after wipe , drying clothes, etc.

Question 11. When does a thing float on water?

Answer: When things or objects displace more water than their weight, things float on water.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 16 ਸਮੂਹ ਅਤੇ ਸੁਖ

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਕਿਸੇ ਘਟਨਾ ਦਾ ਵਰਣਨ ਕਰੋ ਜਦ ਤੁਹਾਡੇ ਗੁਆਂਢੀਆਂ ਨੇ ਤੁਹਾਡੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ ਜਾਂ ਤੁਸੀਂ ਕਿਸੇ ਗੁਆਂਢੀ ਦੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੋਵੇ।

ਉੱਤਰ:- ਇੱਕ ਵਾਰ ਮੇਰੇ ਮਾਤਾ ਜੀ ਤਿਲ੍ਹਕ ਕੇ ਡਿੱਗ ਪਏ । ਸਾਡੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਨਹੀਂ ਸੀ। ਉਸਦੇ ਰੌਲਾ ਪਾਉਣ ਤੇ ਸਾਡੇ ਗੁਆਂਢੀ ਉਸ ਨੂੰ ਚੁੱਕ ਕੇ ਹਸਪਤਾਲ ਲੈ ਕੇ ਗਏ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਇਲਾਜ ਕਰਵਾਇਆ। ਹੁਣ ਉਹ ਠੀਕ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਇਕੱਠੇ ਵਸਣ ਨਾਲ ਕੀ ਲਾਭ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ: ਮਨੁੱਖ ਇਕੱਠੇ ਰਹਿ ਕੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਦੀ ਮੱਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਹ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਵੀ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਤੁਹਾਡੇ ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚੋਂ ਕਿਹੜਾ ਪਰਿਵਾਰ ਤੁਹਾਨੂੰ ਸਭ ਤੋਂ ਚੰਗਾ ਲਗਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਉਂ?

ਉੱਤਰ : ਸਾਡੇ ਗੁਆਂਢ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੋੜਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਉਹਨਾਂ ਦੇ ਮਾਤਾ ਪਿਤਾ ਬਹੁਤ ਬੁੱਢੇ ਹਨ। ਉਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਹੁਤ ਸੇਵਾ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਇਸ ਲਈ ਉਹ ਮੈਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਤੁਹਾਡੇ ਮੁਹੱਲੇ ਜਾਂ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੀਆਂ - ਕਿਹੜੀਆਂ ਸਾਂਝੀਆਂ ਥਾਂਵਾਂ ਹਨ ਅਤੇ ਲੋਕ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਹੜੇ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ? (ਉਦਾਹਰਨ ਵਜੋਂ ਧਰਮਸ਼ਾਲਾ, ਜੰਝ ਘਰ, ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨ ਆਦਿ।

ਉੱਤਰ:- ਸਾਡੇ ਪਿੰਡ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੰਝ ਘਰ ( ਮੈਰਿਜ ਪੈਲੇਸ ) ਹੈ। ਪਿੰਡ ਦੇ ਲੋਕ ਇਸ ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਬੱਚਿਆਂ ਦੇ ਵਿਆਹ ਘੱਟ ਖਰਚੇ ਵਿੱਚ ਕਰਦੇ ਹਨ। 

ਕਿਰਿਆ 1.

ਆਪਣੇ ਮਾਤਾ-ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲਵੋ ਕਿ ਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕਿਸੇ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪਿਆ ਸੀ? ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਕਿਸ ਨੇ ਅਤੇ ਕੀ ਸਹਾਇਤਾ ਕੀਤੀ?

ਉੱਤਰ : ਜੇਕਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤ ਜਿਵੇਂ ਹੜ੍ਹ ਆਦਿ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਆਂਢ-ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਲੋਕ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਥਾਂ ਤੇ ਪਹੁੰਚਾ ਕੇ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : 

(ੳ) ਮਨੁੱਖ ਇਕੱਲਾ ਨਹੀਂ ਰਹਿ ਸਕਦਾ।

(ਅ) ਬਰਸਾਤ ਦੇ ਮੌਸਮ ਵਿੱਚ ਕੱਚੇ ਘਰ ਡਿੱਗ ਸਕਦੇ ਹਨ

(ੲ) ਮਰੀਜ਼ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲ ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਵਿੱਚ ਲਿਜਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

(ਸ) ਹੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਬੀਮਾਰੀਆਂ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ

(ਹ) ਘਰ ਸਾਨੂੰ ਗਰਮੀ-ਸਰਦੀ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਠੀਕ (✓) ਜਾਂ ਗਲਤ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਇਕੱਠੇ ਰਹਿਣ ਨਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦਾ।( × )

(ਅ) ਸਾਂਝੀਆਂ ਇਮਾਰਤਾਂ ਸਮਾਜਿਕ ਕਾਰਜਾਂ ਲਈ ਬਣਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। (✓)

(ੲ) ਕੁਦਰਤੀ ਆਫ਼ਤਾਂ ਤੋਂ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਬਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ। (×)

(ਸ) ਗੁਆਂਢ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਦੁੱਖ-ਸੁਖ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।(✓)

(ਹ) ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ ਝੁੰਡ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੀਆਂ ਹਨ।(✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਹੜ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਿਹੜੀਆਂ ਕਿਹੜੀਆਂ ਮੁਸ਼ਕਿਲਾਂ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈਂਦਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਹੜ੍ਹਾਂ ਦੌਰਾਨ ਲੋਕਾਂ ਦੇ ਕੱਚੇ ਘਰ ਢਹਿ ਜਾਂਦੇ ਹਨ , ਫਸਲਾਂ ਨਸ਼ਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ, ਪਸ਼ੂ ਮਰ ਜਾਂਦੇ ਹਨ , ਭੋਜਨ ਦੀ ਘਾਟ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਅਤੇ ਮਹਾਂਮਾਰੀ ਫੈਲ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8.ਮਨੁੱਖ ਘਰ ਬਣਾ ਕੇ ਕਿਉਂ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਮਨੁੱਖ ਗਰਮੀ, ਸਰਦੀ, ਮੀਂਹ , ਹਨੇਰੀ ਅਤੇ ਜਾਨਵਰਾਂ ਤੋਂ ਆਪਣੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਘਰ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9.ਕਿਹੜੇ ਕੀਟ ਕਲੋਨੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਕੀੜੀਆਂ, ਸਿਉਂਕ, ਸ਼ਹਿਦ ਦੀਆਂ ਮੱਖੀਆਂ, ਭਰਿੰਡਾਂ ਆਦਿ ਕੀਟ ਕਲੋਨੀਆਂ ਬਣਾ ਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10. ਐਂਬੂਲੈਂਸ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ: ਇਹ ਇੱਕ ਵਾਹਨ ਹੈ ਜੋ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਅਤੇ ਦੁਰਘਟਨਾ ਦੇ ਪੀੜਤਾਂ ਨੂੰ ਹਸਪਤਾਲਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਢਲੀ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਸਹੂਲਤ ਅਤੇ ਕੁਝ ਸਧਾਰਨ ਡਾਕਟਰੀ ਸਹੂਲਤਾਂ ਉਪਲਬਧ ਹੁੰਦੀਆਂ ਹਨ।

Class 5 EVS Chapter 16 Community and Comfort PSEB

Question 1. Describe an incident when your neighbours helped you in a particular situation or you helped them.

 Answer: Once my mother slipped and fell. There was no one in our house. When she screamed, our neighbours picked her up and took her to the hospital and got her treated. Now she is fine. 

 Question 2. What are the benefits of staying in a society? 

Answer: Humans help each other by living together. They also stay safe in society .

 Question 3. Among your neighbours which family do you like the most and why? 

Answer: There is a couple living in our neighborhood. Their parents are very old. They serve them a lot. That's why I like them very much. 

 Question 4. Name the community places in your locality and for what purpose are these used? (for e.g. Dharmsala, religious place, marriage palaces etc.) 

Answer: There is a marriage palace in our village. The villagers get their children married there at a low cost. 

 Activity 1. Ask your parents, if they have faced any natural disaster and then who helped them.

 Answer: If they face natural disaster the people of neighbourhood help each other.

 Question 5.Fill in the blanks : (alone, heat and cold, Kutcha, Ambulance, Diseases) 

(a) Man cannot live alone. 

(b) Kutcha houses can fall during rainy season.

 (c) Ambulance is used to shift patients to hospital. 

(d) Diseases spread after floods. 

(e) Houses protect us from heat and cold.

 Question 6. Tick (✓) the right and cross (✗) the wrong sentences : 

(i) We do not feel secure in community. (×) 

 (ii) Community buildings are constructed for social functions.(✓) 

 (iii) Neighbours help us when we are in need.(✓) 

 (iv) Honey bees live in colonies.(✓) 

 Question 7. What problems are faced by people during floods?

 Answer: During floods, people's mud houses collapse, crops are destroyed, livestock die, food shortages occur, and epidemics spread.

 Question 8. Why do men make houses to stay?

 Answer: Humans build houses to protect themselves from heat, cold, rain, wind, and animals. 

 Question 9. Which insects live in colonies?

 Answer: Ants, termites, honey bees, wasps etc. live in colonies.

 Question 10. What is an ambulance? 

Answer: It is a vehical used to carry patients and accident victims to hospitals. First aid facility and some simple medical facilities are available in it.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 15 ਆਵਾਸ ਵਿਭਿੰਨਤਾ

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਢਲਾਣਦਾਰ ਛੱਤਾਂ ਵਾਲੇ ਘਰ ਕਿੱਥੇ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ ?

ਉੱਤਰ : ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਜ਼ਿਆਦਾਤਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਦੇਖੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜਿੱਥੇ ਭਾਰੀ ਬਾਰਿਸ਼ ਅਤੇ ਬਰਫ਼ਬਾਰੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਨ੍ਹਾਂ ਘਰਾਂ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ ਤੋਂ ਪਾਣੀ ਵਗਦਾ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਆਮ ਤੌਰ 'ਤੇ ਸ਼ਿਮਲਾ ਅਤੇ ਮਨਾਲੀ ਵਿੱਚ ਅਜਿਹੇ ਘਰ ਦੇਖ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਇਗਲੂ ਕਿਹੜੇ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ: ਇਹ ਉਨ੍ਹਾਂ ਇਲਾਕਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਜੋ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਬਰਫ਼ ਨਾਲ ਢੱਕੇ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਧਰਤੀ ਦੇ ਧਰੁਵੀ ਖੇਤਰ ਬਹੁਤ ਠੰਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਘਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਤੈਰਦੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਪਾਣੀ ਉੱਪਰ ਤੈਰਦੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਬੋਟ ਹਾਊਸ ਆਖਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਤੰਬੂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਿਹੜੇ ਲੋਕਾਂ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਫ਼ੌਜੀ, ਪਰਬਤਾਰੋਹੀ ( ਪਹਾੜਾਂ ਤੇ ਚੜ੍ਹਨ ਵਾਲੇ ) , ਕੈਂਪਾਂ ਵਿੱਚ ਭਾਗ ਲੈਣ ਵਾਲੇ ਅਤੇ ਸਰਕਸ ਵਾਲੇ ਲੋਕ ਤੰਬੂਆਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਸਹੀ ਸ਼ਬਦ ਚੁਣ ਕੇ ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(ਢਲਾਣਦਾਰ, ਚੁਗਾਠਾਂ, ਨੇਮ – ਪਲੇਟਾਂ, ਅਸਥਾਈ, ਰੁੱਖਾਂ

(ੳ) ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਲੱਭਣ ਲਈ ਨੇਮ – ਪਲੇਟਾਂ ਲਗਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

(ਅ) ਪਹਾੜਾਂ ਵਿੱਚ ਢਲਾਣਦਾਰ ਛੱਤਾਂ ਵਾਲੇ ਘਰ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

(ੲ ) ਤੰਬੂ ਅਸਥਾਈ ਘਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

(ਸ) ਟਰੀ – ਹਾਊਸ ਰੁੱਖਾਂ ਉੱਪਰ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

(ਹ) ਅੱਜ – ਕੱਲ੍ਹ ਚੁਗਾਠਾਂ ਲੱਕੜ ਦੀ ਥਾਂ ਲੋਹੇ ਦੀਆਂ ਬਣਨ ਲੱਗੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਸਹੀ ਕਥਨ ਤੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਕਥਨ ਤੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਪੱਕੇ ਘਰ ਮਿੱਟੀ ਅਤੇ ਗਾਰੇ ਦੇ ਬਣਦੇ ਹਨ। (×)

(ਅ ) ਕਾਰਵਾਂ ਚਲਦੇ – ਫਿਰਦੇ ਘਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।(✓)

(ੲ) ਇਗਲੂ ਬਰਫ਼ ਦੇ ਘਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।(✓)

(ਸ) ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਪੱਕੇ ਘਰ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।(×)

(ਹ) ਟਰੀ – ਹਾਊਸ ਪਾਣੀ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।(×)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਸਹੀ ਮਿਲਾਨ ਕਰੋ :

1. ਧਰੁਵੀ ਖੇਤਰ – ਇਗਲੂ 

2. ਝੀਲਾਂ – ਬੋਟ ਹਾਊਸ 

3. ਮਹਾਂਨਗਰ – ਬਹੁਮੰਜ਼ਲੀ ਇਮਾਰਤਾਂ

4. ਰੇਗਿਸਤਾਨ – ਘਾਹ – ਫੂਸ ਦੀਆਂ ਛੱਤਾਂ 

5. ਆਸਾਮ – ਬਾਂਸ ਦੇ ਘਰ 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਠੀਕ ਉੱਤਰ ਸਾਹਮਣੇ ਸਹੀ (✓) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਬਹੁਮੰਜ਼ਲੀ ਇਮਾਰਤਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਆਖਦੇ ਹਨ?

ਕਾਰਵਾਂ ਫ਼ਲੈਟ (✓) ਪਲਾਟ

(ਅ) ਤੰਬੂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਕੌਣ ਕਰਦਾ ਹੈ?

ਫ਼ੌਜੀ (✓) ਡਾਕਟਰ ਐਸਕੀਮੋ

(ੲ)’ ਬੋਟ ਹਾਊਸ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿੱਥੇ ਵੇਖੇ ਜਾ ਸਕਦੇ ਹਨ?

ਰਾਜਸਥਾਨ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ ਸ੍ਰੀਨਗਰ (✓)

(ਸ) ਐਸਕੀਮੋ ਕਿਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ?

ਇਗਲੂ (✓) ਕਾਰਵਾਂ ਟਰੀ ਹਾਊਸ

(ਹ) ਹੇਠ ਲਿਖਿਆਂ ਵਿੱਚ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਕਿਹੜੀ ਹੈ?

ਲੱਕੜ ਪੱਥਰ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ (✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਕੱਚੇ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ: ਕੱਚੇ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਮਿੱਟੀ, ਗਾਰਾ , ਗੋਬਰ, ਲੱਕੜ ਅਤੇ ਪਰਾਲ਼ੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6. ਪੱਕੇ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਕਿਹੜੀ ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਲੋੜ ਪੈਂਦੀ ਹੈ?

 ਉੱਤਰ: ਪੱਕੇ ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਇੱਟਾਂ, ਸੀਮਿੰਟ, ਰੇਤ, ਬਜਰੀ, ਲੱਕੜ, ਸਰੀਆ ਆਦਿ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਮਹਾਂਨਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਕਿਹੋ ਜਿਹੇ ਘਰਾਂ ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ: ਮਹਾਂਨਗਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਬਹੁਮੰਜ਼ਲੀ ਇਮਾਰਤਾਂ (ਫਲੈਟ) ਵਿੱਚ ਰਹਿੰਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਬਰਫ਼ ਦੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਕੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

 ਉੱਤਰ: ਬਰਫ਼ ਨਾਲ ਬਣੇ ਘਰਾਂ ਨੂੰ ਇਗਲੂ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 9. ਟਰੀ ਹਾਊਸ ਕਿੱਥੇ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ: ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਜੰਗਲਾਂ ਵਿੱਚ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਉੱਪਰ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 10.ਆਵਾਸ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੇ ਕਿਹੜੇ – ਕਿਹੜੇ ਆਧਾਰ ਹਨ?

ਉੱਤਰ :

ਆਵਾਸ ਵਿਭਿੰਨਤਾ ਦੇ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਆਧਾਰ ਹਨ – ਆਰਥਿਕ ਸਥਿਤੀ, ਜਲਵਾਯੂ, ਭੌਤਿਕ ਸਥਿਤੀ, ਸਮੱਗਰੀ ਦੀ ਉਪਲੱਬਧਤਾ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 11. ਆਸਾਮ ਪ੍ਰਾਂਤ ਵਿੱਚ ਲੋਕ ਬਾਂਸ ਦੇ ਘਰ ਕਿਉਂ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਆਸਾਮ ਵਿੱਚ ਬਾਂਸ ਬਹੁਤ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਇੱਥੇ ਵਰਖਾ ਵੀ ਵੱਧ ਹੁੰਦੀ ਹੈ ਤੇ ਹੜ੍ਹ ਵੀ ਕਾਫ਼ੀ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਆਸਾਮ ਵਿੱਚ ਬਾਂਸ ਦੇ ਘਰ ਬਣਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 12. ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਵਰਤੀ ਜਾਣ ਵਾਲੀ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਬਾਰੇ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ: ਘਰ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੱਗਰੀ ਵਜੋਂ ਐਲੂਮੀਨੀਅਮ, ਲੋਹਾ, ਕੱਚ, ਪੀ.ਵੀ.ਸੀ. ਸ਼ੀਟਾਂ ਅਤੇ ਫਾਈਬਰ ਸ਼ੀਟਾਂ, ਇੱਟਾਂ ਦੀ ਥਾਂ ਸੀਮਿੰਟ ਦੇ ਵੱਡੇ ਬਲਾਕ ਆਦਿ ਵਰਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

Class 5 EVS Chapter 15 Different Types of Houses

 Question 1. Where can we find the houses with sloping roofs?

Answer: This kind of houses are mostly seen in areas facing heavy rainfall and snowfall. Water flows down the roofs of these houses. We can commonly see such houses in Shimla and Manali.

Question 2. In which areas are igloos built?

Answer: They are built in the areas which remain covered with snow throughout the year . Polar regions of the earth are extremely cold and people living in those places built snow houses.

Question 3. What do you call to the houses which float on water?

Answer: The houses which float on water are boat houses.

Question 4. Which kind of people use tents to live?

Answer: Soldiers, mountaineers , participants in camps and circus people live in tent houses.

Question 1. Fill in the blanks :

(sloping, panels, Name-plates, temporary, trees.)

(a) Name-plates are used to find the houses.

(b) In hilly areas, houses of sloping roofs are built.

(c) Tents are temporary houses.

(d) Tree houses are built on trees.

(e) Wood is now replaced with iron for making panels.

Question 2. Tick (✓) the correct and cross (✗) the wrong sentences :

(a) Brick houses are made of mud and soil. (×)

(b) Caravans are moving houses.(✓)

(c) Igloos are made of snow.(✓)

(d) Brick houses are built in deserts.(✓)

(e) Tree houses are built over water.(✓)

Question 3. Match the Columns :

A – B

(a) Polar regions – Igloo  

(b) Lakes – House boat 

(iii) Metropolitan cities –Multistorey buildings 

(iv) Desert – Straw roofs 

(v) Assam – Bamboo houses

Question 4. Use tick (✓) for the correct answers :

(a) What do we call the houses built in multistorey buildings?

(a) Caravan (b) Flats (✓) (c) Plots

(b) Who uses tents?

(a) Soliders (✓) (b) Doctors (c) Eskimos 

(c) Boat houses are mostly seen in

(a) Rajasthan (b) Chandigarh (c) Srinagar(✓)

(d) In what kind of houses do Eskimos live?

(a) Igloo (✓) (b) Caravan (c) Tree houses

(e) Which is the latest material among the followings to make houses?

(a) Wood (b) Stone (c) Aluminium (✓)

Question 5. Which material is used to make mud houses?

Answer: Soil, mud, dung, wood and husk are used to make mud houses.

Question 6. Which material is used to make brick houses?

Answer: Bricks, cement, sand, stones, wood, iron rods etc. are used to make brick houses.

Question 7. Where do the people live in metropolitan cities?

Answer: In metropolitan cities, the people live in multistorey buildings (Flats).

Question 8. What do we call the houses made of snow?

Answer: The houses made of snow are called Igloo.

Question 9. Where are the tree houses built?

Answer: This type of houses are built in forests . They are built over the trees. 

Question 10. What is the basis for different kinds of houses ?

Answer: The basis for different kinds of houses are economic conditions, climatic conditions, physical conditions and availability of material.

Question 11. Why do people of Assam make bamboo houses?

Answer: Bamboos are found in large quantity in Assam. This region also faces heavy rainfall and floods. Therefore, the people of Assam make bamboo houses.

Question 12. Write about the modern materials used to construct houses.

Answer: Aluminium, iron, glass, P.V.C. sheets and fibre sheets, large blocks of cement in place of bricks etc. are used as modern materials to construct houses.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 14 ਕੀਟ ਆਹਾਰੀ ਪੌਦੇ

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਭੋਜਨ ਲੜੀ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?

 ਉੱਤਰ: ਕੁਦਰਤ ਵਿੱਚ ਭੋਜਨ ਲੜੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਬਣਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ; ਇੱਕ ਜਾਨਵਰ ਦੂਜੇ ਜਾਨਵਰ ਨੂੰ ਖਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਬਦਲੇ ਵਿੱਚ ਦੂਜਾ ਜਾਨਵਰ ਇਸਨੂੰ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਤੱਤ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਇੱਕ ਜੀਵ ਵਿੱਚੋਂ ਦੂਜੇ ਜੀਵ ਵਿੱਚ ਚਲੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। 

ਕਿਰਿਆ 2. ਆਪਣੇ ਆਲੇ – ਦੁਆਲੇ ਮਿਲਦੇ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਧਿਆਨ ਨਾਲ ਦੇਖੋ , ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨੂੰ ਖਾਣ ਅਤੇ ਖਾਧੇ ਜਾਣ ਦੇ ਸੰਬੰਧਾਂ ਅਨੁਸਾਰ ਇੱਕ ਭੋਜਨ ਲੜੀ ਬਣਾਓ।

ਉੱਤਰ : 1. ਅਨਾਜ → ਚੂਹੇ → ਉੱਲੂ

 2. ਘਾਹ → ਖਰਗੋਸ਼ → ਬਘਿਆੜ → ਸ਼ੇਰ 

3 ਘਾਹ → ਕੀੜੇ → ਡੱਡੂ → ਸੱਪ → ਗਿਰਝ

ਕਿਰਿਆ 3.

ਜੇਕਰ ਕਿਸੇ ਭੋਜਨ ਲੜੀ ਵਿਚਲਾ ਕੋਈ ਜੀਵ ਅਲੋਪ ਹੋ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਸੋਚੋ ਭੋਜਨ ਲੜੀ ਵਿਚਲੇ ਬਾਕੀ ਜੀਵਾਂ ਨਾਲ ਕੀ ਵਾਪਰੇਗਾ? ਇਸ ਸੰਬੰਧੀ ਜਮਾਤ ਵਿਚ ਚਰਚਾ ਕਰੋ ਅਤੇ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ : ਘਾਹ, ਕੀੜੇ, ਡੱਡੂ, ਸੱਪ ਅਤੇ ਗਿਰਝਾਂ ਵਾਲੀ ਇੱਕ ਭੋਜਨ ਲੜੀ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰੋ। ਮੰਨ ਲਓ ਕਿ ਕਿਸੇ ਕਾਰਨ ਕਰਕੇ ਸਾਰੇ ਸੱਪ ਅਲੋਪ ਹੋ ਗਏ। ਫਿਰ ਗਿਰਝਾਂ ਦਾ ਭੋਜਨ ਕੀ ਹੋਵੇਗਾ? ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਭੋਜਨ ਦੀ ਉਪਲਬਧਤਾ ਨਾ ਹੋਣ ਕਾਰਨ ਸਾਰੇ ਗਿਰਝ ਜਲਦੀ ਹੀ ਮਰ ਜਾਣਗੇ। ਹੁਣ ਕੋਈ ਵੀ ਜਾਨਵਰ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ ਜੋ ਡੱਡੂ ਨੂੰ ਖਾਵੇਗਾ। ਡੱਡੂਆਂ ਦੀ ਆਬਾਦੀ ਵਧੇਗੀ, ਉਹ ਸਾਰੇ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਖਾ ਜਾਣਗੇ ਅਤੇ ਫਿਰ ਡੱਡੂਆਂ ਲਈ ਕੁਝ ਵੀ ਨਹੀਂ ਬਚੇਗਾ, ਅੰਤ ਵਿੱਚ ਡੱਡੂ ਮਰ ਜਾਣਗੇ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਭੋਜਨ ਜਾਲ ਕੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ? 

ਉੱਤਰ: ਜਦੋਂ ਕਈ ਭੋਜਨ ਲੜੀਆਂ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਜੁੜ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ ਤਾਂ ਉਹ ਇੱਕ ਭੋਜਨ ਜਾਲ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। 

ਕਿਰਿਆ 5. ਗਮਲੇ ਵਿੱਚ ਲੱਗਿਆ ਇੱਕ ਪੌਦਾ ਲਓ। ਉਸਨੂੰ ਇੱਕ ਗੱਤੇ ਦੇ ਡੱਬੇ ਵਿੱਚ ਰੱਖੋ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਪਾਸੇ ਸੁਰਾਖ ਕੀਤਾ ਹੋਵੇ। ਕੁੱਝ ਦਿਨਾਂ ਬਾਅਦ ਪੌਦੇ ਵਿੱਚ ਆਈਆਂ ਤਬਦੀਲੀਆਂ ਨੋਟ ਕਰੋ।

ਉੱਤਰ : ਪੌਦਾ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵੱਲ ਝੁਕਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਪੌਦਾ ਸੁਰਾਖ਼ ਵੱਲ ਝੁਕ ਜਾਵੇਗਾ ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.

ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(ਗਲੇ – ਸੜੇ, ਕਾਰਬਨ – ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ, ਭੋਜਨ ਜਾਲ, ਹਰੇ, ਸੂਰਜ, ਭੋਜਨ – ਲੜੀ, ਘੜਾ – ਬੂਟੀ, ਸਨਡਿਊ).

(ੳ) ਭੋਜਨ – ਜਾਲ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੀਵ, ਕਈ ਜੀਵਾਂ ਨੂੰ ਖਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।

(ਅ) ਭੋਜਨ – ਲੜੀ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਜੀਵ, ਇੱਕ ਜੀਵ ਨੂੰ ਹੀ ਖਾਂਦਾ ਹੈ।

(ੲ) ਹਰੇ ਪੌਦੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੋਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚ ਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਆਪ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

(ਸ) ਪੌਦੇ ਭੋਜਨ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਹਵਾ ਵਿੱਚੋਂ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਗੈਸ ਸੋਖਦੇ ਹਨ।

(ਹ) ਘੜਾ – ਬੂਟੀ ਅਤੇ ਸਨਡਿਊ ਕੀਟ ਆਹਾਰੀ ਪੌਦੇ ਹਨ।

(ਕ) ਖੁੰਬਾਂ ਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਗਲੇ – ਸੜੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4.ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਵਾਕਾਂ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਠੀਕ (✓) ਜਾਂ ਗਲਤ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਭੋਜਨ ਲੜੀਆਂ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਮਿਲ ਕੇ ਭੋਜਨ ਜਾਲ ਬਣਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ। (✓)

(ਅ) ਕਲੋਰੋਫਿਲ ਵਰਣਕ ਕਾਰਨ ਪੱਤੇ ਹਰੇ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। (✓)

(ੲ) ਪੌਦੇ ਭੋਜਨ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਗੁਲੂਕੋਜ਼ ਪੈਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। (✓)

(ਸ) ਪੌਦੇ ਵਾਤਾਵਰਨ ਗੰਦਾ ਕਰਦੇ ਹਨ। (×)

 ਹ) ਸਨਡਿਊ ਪੌਦੇ ਦੇ ਪੱਤੇ ਸੂਰਜ ਵਰਗੇ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।(✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਿਰਿਆ ਕੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਪੌਦੇ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਦੀ ਮੌਜੂਦਗੀ ਵਿੱਚ ਹਵਾ ਤੋਂ ਕਾਰਬਨ ਡਾਈਆਕਸਾਈਡ ਲੈ ਕੇ ਅਤੇ ਮਿੱਟੀ ਵਿੱਚੋਂ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਖਣਿਜਾਂ ਨੂੰ ਸੋਖ ਕੇ ਆਪਣਾ ਭੋਜਨ ਤਿਆਰ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਇਸ ਪ੍ਰਕਿਰਿਆ ਨੂੰ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸੰਸ਼ਲੇਸ਼ਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6.“ਘੜਾ ਬੂਟੀ ਆਪਣੀ ਨਾਈਟਰੋਜਨ ਅਤੇ ਫਾਸਫੋਰਸ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਕਿਵੇਂ ਪੂਰੀ ਕਰਦੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ :ਘੜਾ ਪੌਦਾ ਕੀੜੇ-ਮਕੌੜੇ ਖਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੌਦੇ ਦੇ ਪਾਚਕ ਰਸ ਕੀੜਿਆਂ ਤੋਂ ਨਾਈਟ੍ਰੋਜਨ ਅਤੇ ਫਾਸਫੋਰਸ ਸ਼ੋਖ਼ ਲੈਂਦੇ ਹਨ।

Class 5 EVS Chapter 14 Insectivorous Plants

 Question 1. What is a food chain?

Answer: The food chain in nature is formed by various animals; one animal eats another animal and in turn is eaten by another animal. In this way nutrients and energy pass through one organism to another.

Activity 2

Observe carefully the organisms present around you and make a food chain on the basis of their relations of eating others and being eaten up.

Answer:

1. Cereals → Mouses → owl

2. grass → Rabbit → Wolf → lion

3 grass → insects → frog → snake → vulture 

What will happen to other organisms of food chain if one organism in a food chain disappears? Discuss in the class and write in the space given below :

Answer: Consider a food chain consisting of grass, insects, frogs, snake and vultures. Suppose due to some reason all snakes got extinct. Then what will be the food of vultures ? This way all the vultures will die soon due to non- availability of food. Now there will be no animal which will eat frog. Population of frogs will increase, they will eat all the insects and then nothing remains for the frogs, ultimately frogs will die.

Question 2. What is food web?

Answer: When a number of food chains get  linked with each other they form a food web.

Activity 5

Take a potted plant. Place a cardboard box with a hole on one side of the box. Note down the changes you observe in the plant after a few days.

Answer: Plant bends towards light , therefore plant will bend towards hole.

Question 3. Fill in the blanks:

(decayed, carbon dioxide, food-web, Green, Sun, Pitcher plant. Sundew plant, food chain.)

(a) In a food-web one organism can eat many other organisms.

(b) In a food chain one organism eats only one organism.

(c) Green plants prepare their food in presence of sun light.

(d) Plants absorb carbon dioxide gas from the air.

(e) Sundew and  Pitcher plant are insectivorous plants.

(f) Mushrooms get their food from decayed materials.

Question 4.

Tick (✓) the right and cross (✗) the wrong sentences a:

(a) Many food chains get interlinked to form a food web. (✓)

(b) Leaves look green due to a pigment called chlorophyll. (✓)

(c) Plants produce glucose in the form of food.(✓)

(d) Plants pollute the environment. (×)

(e) The leaves of Sundew Plant look like Sun.

(✓) 

Question 5. What is Photosynthesis?

Answer:  Plants prepare their food in the presence of sunlight by taking  carbon dioxide from air and absorbing water and minerals from soil. This process is called Photosynthesis.

Question 6. How does the Pitcher Plant meet its requirements of Nitrogen and Phosphorus?

Answer: Pitcher plant eats insects. Digestive juices of the plant extract nitrogen and phosphorus from the insects.

ਜਮਾਤ ਪੰਜਵੀਂ ਵਾਤਾਵਰਨ ਪਾਠ 13 ਤਰੁੱਟੀ ਰੋਗ

 ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਕਿਹੜਾ ਰੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

ਉੱਤਰ: ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਖੂਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਅਨੀਮੀਆ ਨਾਂ ਦਾ ਰੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਛੋਟੇ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਨਾ ਮਿਲਣ ਤੇ, ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਕੁੱਝ ਤਰੁਟੀ ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।

 ਉੱਤਰ: ਜੇਕਰ ਬੱਚਿਆਂ ਨੂੰ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਮਾਂ ਦੇ ਦੁੱਧ ਤੋਂ ਛੁਡਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ-ਊਰਜਾ ਕੁਪੋਸ਼ਣ ਦੀ ਬਿਮਾਰੀ ਪਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3.ਠੀਕ ਜਾਂ ਗਲਤ ਚੁਣੋ :

(ੳ) ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ ਦੀ ਕਮੀ ਨਾਲ ਅੰਧਰਾਤਾ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।(✓)

(ਅ) ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਲੋਹੇ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਅਨੀਮੀਆ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।(✓)

(ੲ) ਖੱਟੇ ਫਲਾਂ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।(×)

(ਸ) ਗਿੱਲੜ੍ਹ ਰੋਗ ਕਾਰਨ ਲੱਤਾਂ ਸੁੱਜ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।(×)

(ਹ) ਮਾਂ ਦਾ ਦੁੱਧ ਬੱਚੇ ਲਈ ਸੰਪੂਰਨ ਖ਼ੁਰਾਕ ਹੈ।(✓)

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ :

(ਦੁੱਧ, ਸਮੁੰਦਰੀ ਭੋਜਨ, ਆਇਓਡੀਨ, ਵਿਟਾਮਿਨਸੀ, ਹੱਡੀਆਂ)

(ੳ) ਰਿਕੇਟਸ ਅਤੇ ਕਵਾਸ਼ੀਅਰਕਰ ਹੱਡੀਆਂ ਦੇ ਰੋਗ ਹਨ !

(ਅ) ਵਿਟਾਮਿਨ-ਸੀ ਦੀ ਘਾਟ ਕਾਰਨ ਮਸੂੜਿਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਖੂਨ ਆਉਂਦਾ ਹੈ।

(ੲ) ਗਿੱਲੜ੍ਹ ਰੋਗ ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

(ਸ) ਆਇਓਡੀਨ ਦੀ ਕਮੀ ਸਮੁੰਦਰੀ ਭੋਜਨ ਨਾਲ ਪੂਰੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਤਰੁਟੀ ਰੋਗ ਕੀ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਕਿਸੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਹੋਣ ਵਾਲੇ ਰੋਗ ਨੂੰ ਤਰੁਟੀ ਰੋਗ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਵੇਂ-ਲੋਹੇ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ ਅਨੀਮੀਆ ਰੋਗ ਹੋ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6. ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ-ਕਿਹੜੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ?

ਉੱਤਰ : ਸੰਤੁਲਿਤ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਸਾਰੇ ਹੀ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜਿਵੇਂ-ਚਰਬੀ, ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟਸ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਵਿਟਾਮਿਨ, ਖਣਿਜ ਆਦਿ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 7. ਨਹੁੰਆਂ ਵਿੱਚ ਧੱਬੇ ਕਿਹੜੇ ਰੋਗ ਦੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਨਹੁੰਆਂ ਉੱਤੇ ਚਿੱਟੇ ਧੱਬੇ ਅਨੀਮੀਆ ਦਾ ਲੱਛਣ ਹਨ।

ਸਵਾਲ 8. ਇਸ ਪਾਠ ਵਿੱਚ ਪੜ੍ਹੇ ਤਰੁੱਟੀ ਰੋਗਾਂ ਸੰਬੰਧੀ ਹੇਠਾਂ ਲਿਖਿਆ ਖਾਕਾ ਪੂਰਾ ਕਰੋ। 

ਉੱਤਰ: ਰੋਗਾਂ ਦੇ ਨਾਂ - ਕਿਸ ਤੱਤ ਦੀ ਕਮੀ ਕਾਰਨ - ਮੁੱਖ ਲੱਛਣ

 ਅੰਧਰਾਤਾ - ਵਿਟਾਮਿਨ ਏ - ਕਮਜ਼ੋਰ ਨਜ਼ਰ 

ਸਕਰਵੀ - ਵਿਟਾਮਿਨ ਸੀ - ਮਸੂੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਸੋਜ ਅਤੇ ਖੂਨ ਵਗਣਾ

 ਗਿੱਲੜ੍ਹ - ਆਇਓਡੀਨ - ਗਲੇ ਦੇ ਹੇਠਲੇ ਹਿੱਸੇ 'ਤੇ ਸੋਜ

 ਅਨੀਮੀਆ - ਆਇਰਨ - ਨਹੁੰਆਂ ਉੱਤੇ ਚਿੱਟੇ ਧੱਬੇ 

ਰਿਕੇਟਸ - ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ - ਕਮਜ਼ੋਰ ਹੱਡੀਆਂ

Class 5 EVS Chapter 13 Deficiency Diseases PSEB

 Question 1.Name the disease that is caused by the deficiency of blood in the body.

Answer: Anaemia is caused by the deficiency of blood in the body.

Question 2. Write the name of deficiency disease found in the children, if they are weaned from mother’s milk in infancy.

Answer: Protein-energy malnutrition disease found in the children, if they are weaned from mother’s milk in infancy.

Question 3. Tick (✓) the right and cross (✗) the wrong sentences :

(a) Night blindness is caused due to the deficiency of Vitamin A. (✓)

(b) Deficiency of Iron causes anaemia. (✓)

(c) The citrus fruits contain vitamin D. 

(×)

(d) Swelling legs occurs due to Goitre. 

(×)

(e) Mother’s milk is a complete diet for a child. 

(✓)

Question 4.Fill in the blanks :

(sea food, iodine, vitamin C, milk)

(a) Bleeding of gums occurs due to deficiency of vitamin C .

(b) Deficiency of iodine can be prevented by taking sea food .

(c) Deficiency of iodine causes goitre.

(d) Milk is a balanced diet.

Question 5. What are deficiency diseases?

Answer: Diseases caused due to deficiency of some necessary nutrients in the body are known as deficiency diseases. As anemia is caused due to the deficiency of iron in the body.

Question 6. Name all the nutrients present in a balanced diet.

Answer: Balanced diet contains all the nutrients like fats, carbohydrates, proteins, vitamins, minerals, etc.

Question 7. White patches over nails are a symptom of which disease?

Answer: White patches over nails are a symptom of Anemia.

Question 8. Complete the following columns based on the information about deficiency diseases read in this lesson.

Answer: Name of Disease - Due to deficiency of which nutrient - Symptoms

Night blindness - Vitamin A - Weak eyesight

Scurvy - Vitamin C - Swelling and bleeding in gums

Goiter - Iodine - swelling on the lower part of throat

Anemia - iron - white patches over nails

Rickets - Vitamin D - Weak bones

ਪਾਠ 12 ਭੋਜਨ ਖਾਈਏ ਤੇ ਪਚਾਈਏ

 ਕਿਰਿਆ 2. ਵੱਖ – ਵੱਖ ਸਮੇਂ ‘ਤੇ ਖਾਧੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਭੋਜਨਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਉੱਤਰ : ਨਾਸ਼ਤਾ - ਦੁੱਧ, ਆਂਡਾ, ਦਹੀਂ।

 ਦੁਪਹਿਰ ਦਾ ਖਾਣਾ - ਮਟਰ, ਦਾਲਾਂ, ਸੋਇਆਬੀਨ, ਛੋਲੇ। 

ਰਾਤ ਦਾ ਖਾਣਾ - ਦਾਲ, ਮੀਟ, ਪਨੀਰ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 1. ਖ਼ਾਲੀ ਥਾਂਵਾਂ ਭਰੋ : (ਊਰਜਾ, ਪਾਣੀ, ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ, ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥ, ਪ੍ਰੋਟੀਨ)

(ੳ) ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਸਰੀਰ ਬਣਾਉਣ ਵਾਲਾ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਹੈ।

(ਅ) ਦੰਦਾਂ, ਹੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਖ਼ੂਨ ਬਣਨ ਵਿੱਚ ਖਣਿਜ ਪਦਾਰਥ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ।

(ੲ) ਚਰਬੀ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।

(ਸ) ਪਾਣੀ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦਾ ਤਾਪਮਾਨ ਸਥਿਰ ਰੱਖਦਾ ਹੈ।

(ਹ) ਵਿਟਾਮਿਨ ਡੀ ਸਾਨੂੰ ਸੂਰਜ ਦੀ ਰੌਸ਼ਨੀ ਵਿੱਚੋਂ ਮਿਲਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 2. ਠੀਕ ਜਾਂ ਗਲਤ ਚੁਣੋ :

(ੳ) ਚਾਵਲ, ਕਣਕ ਅਤੇ ਆਲੂ ਵਿੱਚ ਵਿਟਾਮਿਨ ਹੁੰਦੇ ਹਨ।

ਗ਼ਲਤ 

(ਅ) ਮੋਟਾ ਆਹਾਰ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਵਾਧੂ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਸਹੀ 

(ੲ) ਖੰਡ ਅਤੇ ਸਟਾਰਚ ਮੁੱਖ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟਸ ਹਨ।

ਸਹੀ 

(ਸ) ਵਿਟਾਮਿਨ ਸਾਨੂੰ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਾਉਂਦੇ ਹਨ।

ਸਹੀ 

(ਹ) ਦੁੱਧ ਇੱਕ ਸੰਪੂਰਨ ਖ਼ੁਰਾਕ ਹੈ।

ਸਹੀ 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 3. ਸਾਨੂੰ ਭੋਜਨ ਖਾਣ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰਤ ਕਿਉਂ ਪੈਂਦੀ ਹੈ? .

ਉੱਤਰ : ਭੋਜਨ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਊਰਜਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਵੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਤੋਂ ਵੀ ਬਚਾਉਂਦਾ ਹੈ। 

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 4. ਊਰਜਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਵਿੱਚ ਕਿਹੜੇ- ਕਿਹੜੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਹਨ?

  ਉੱਤਰ: ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟ ਅਤੇ ਚਰਬੀ ਊਰਜਾ ਦੇਣ ਵਾਲੇ ਪੋਸ਼ਕ ਤੱਤ ਹਨ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 5. ਸਰੀਰ ਦਾ ਵਾਧਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਭੋਜਨ ਦੇ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਸੋਮੇ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ: ਅੰਡੇ, ਦੁੱਧ, ਮੱਛੀ, ਮੀਟ, ਪਨੀਰ, ਮਟਰ, ਦਾਲਾਂ ਆਦਿ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦੇ ਮੁੱਖ ਸਰੋਤ ਹਨ ਜੋ ਸਾਡੇ ਸਰੀਰ ਦੇ ਵਾਧੇ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹਨ।

ਕਿਰਿਆ 1. ਜੀਭ ਨਾਲ ਵੱਖ – ਵੱਖ ਭੋਜਨਾਂ ਦਾ ਸਵਾਦ ਲੈ ਕੇ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਅਤੇ ਸਵਾਦ ਲਿਖੋ।

ਉੱਤਰ :ਹਲਵਾ, ਖੀਰ, ਜਲੇਬੀ- ਮਿੱਠਾ 

ਦਾਲ, ਪਕੌੜਾ, ਸਮੋਸਾ - ਨਮਕੀਨ

 ਨਿੰਬੂ, ਚਟਣੀ, ਮੌਸੰਮੀ - ਖੱਟਾ 

ਕਰੇਲਾ , ਮਿਰਚ - ਕੌੜਾ 

ਕਿਰਿਆ 2. ਮਨੁੱਖ ਦੀ ਪਾਚਣ – ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਦੇ ਅੰਗਾਂ ਦੇ ਨਾਂ ਲਿਖੋ।

 ਉੱਤਰ : 1. ਮੂੰਹ 2. ਗ੍ਰਸਨੀ ( ਫੇਰਿੰਕਸ ) 3. ਗ੍ਰਾਸ ਨਲੀ ( ਇਸੋਫੇ਼ਗਸ ) 4. ਪੇਟ 5. ਛੋਟੀ ਆਂਦਰ 6. ਵੱਡੀ ਅੰਤੜੀ 7. ਮਲ ਥੈਲੀ ( ਰੈਕਟਮ ) 8. ਮਲ ਦੁਆਰ ( ਗੁੱਦਾ )

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 6. ਭੋਜਨ ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਚਬਾ ਕੇ ਖਾਣਾ ਕਿਉਂ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ?

ਉੱਤਰ : ਜਦੋਂ ਅਸੀਂ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਖਾਂਦੇ ਹਾਂ ਤਾਂ ਇਹ ਛੋਟੇ-ਛੋਟੇ ਟੁਕੜਿਆਂ ਵਿੱਚ ਟੁੱਟ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲਾਰ ਜੀਭ ਰਾਹੀਂ ਸਾਡੇ ਭੋਜਨ ਨਾਲ ਰਲ 

ਜਾਂਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਭੋਜਨ ਪਚਣਯੋਗ ਬਣ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਸ਼ਨ 8. ਸਹੀ ਕਥਨ ਅੱਗੇ (✓) ਅਤੇ ਗਲਤ ਤੇ (✗) ਦਾ ਨਿਸ਼ਾਨ ਲਗਾਓ :

(ੳ) ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਕਾਰਬੋਹਾਈਡਰੇਟਸ ਨਾਲੋਂ ਜ਼ਿਆਦਾ ਊਰਜਾ ਚਰਬੀ ਤੋਂ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।(✓)

(ਅ) ਸਾਨੂੰ ਭੋਜਨ ਚਬਾ ਕੇ ਹੌਲੀ – ਹੌਲੀ ਖਾਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।(✓)

(ਏ) ਅਣਪਚਿਆ ਭੋਜਨ ਮਲ – ਦੁਆਰ ਰਾਹੀਂ ਸਰੀਰ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਨਿਕਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।(✓)

(ਸ) ਸਾਨੂੰ ਹਰ ਰੋਜ਼ 8 – 10 ਗਲਾਸ ਪਾਣੀ ਪੀਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।(✓)

(ਹ) ਮੂੰਹ ਵਿਚਲੀ ਲਾਰ ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਸਖ਼ਤ ਕਰ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।(×) 

Class 5 EVS Chapter 12 Eat and Digest Food PSEB

 Activity 2

Write the names of food eaten at different times that are rich in proteins.

Answer:

 Breakfast - milk, egg, yogurt

Lunch - peas, pulses, soyabean, gram .

Dinner - pulses, meat, paneer.

Question 1.

Fill in the blanks :

(Energy, Vitamin D, Minerals, Protein, Water)

(a) Protein is a body-building nutrient.

(b) Minerals help in the formation of teeth, bones and blood.

(c) Fats give energy to our body,

(d) Water keeps our body temperature in balance.

(e) We get Vitamin D from the sunlight.

Question 2. Tick (✓) the right and cross (✗) the wrong sentences :

(a) Rice, wheat and potatoes keep vitamins. (×)

(b) Water controls the temperature of body.(✓) 

(c) Sugar and starch are rich in carbohydrates. (✓)

(d) Vitamins save us from diseases. (✓)

(e) Milk is a complete diet. (✓)

Question 3.Why do we eat food?

Answer: Food gives energy to our body. It is also necessary for the growth of the body and also saves us from diseases.

Question 4. Name energy-giving nutrients.

Answer: Carbohydrates and fats are energy giving nutrients .

Question 5.Name the various sources of foods that grow our body.

Answer: Eggs, milk, fish, meat, cheese, peas, pulses, etc. are the main sources of protein which are necessary for the growth of our body.

Activity 3

By tasting with tongue, write the name of food and its taste.

Answer:- Halwa, Kheer, Jalebi - sweet

Daal, pakora , samosa - salty

Lemon, sauce, mousami - sour

Bittergourd, Chilly - bitter 

Activity 4

Write the parts of the digestive system in a serial order.

Answer:

1. Mouth

2. Pharynx 

3. Esophagus 

4. Stomach 

5. Small Intestine 

6. Large Intestine 

7. Rectum 

8. Anus

Question 6. Why should we eat food slowly?

Answer :- When we eat food slowly, it is broken down into smaller pieces. Saliva mixes with our food through the tongue, making the food digestible.

Question 8. Tick (✓) the right and cross (✗) the wrong sentences :

(a) We get more energy from fats than carbohydrates.(✓)

(b) We should eat food slowly by chewing it.(✓)

(c) Undigested food is extracted from the body through anus.(✓)

(d) We should drink 8-10 glasses of water daily.(✓)

(v) Saliva, inside the mouth, makes the food hard.(×)